Έκθεση Ελένης Νικοδήμου, σε τρεις συνυπάρχουσες ενότητες

με μολύβι, κλωστή και ύφασμα... 24 Μαίου - 24 Ιουνίου 2018, Γκαλερί Γκλόρια

Μολύβι, ύφασμα και κλωστή, τρία απλά υλικά, που έρχονται από την αρχή του κόσμου κατά κάποιον τρόπο, την ίδια εποχή που ο άνθρωπος, προσπαθώντας να επιβιώσει στην φύση κατάλαβε ότι όλα θα γίνονταν πιο εύκολα αν λειτουργούσε μέσα σε ομάδες. Έτσι φτιάχτηκαν οι πρώτες κοινωνίες, τέθηκαν οι πρώτοι κανόνες, οι νόμοι, οι βασικές αρχές και αξίες αυτής της συνύπαρξης. Κατανόησαν και αποδέχθηκαν δηλαδή οι άνθρωποι, ότι για την ασφάλεια και την επιβίωση τους πρέπει να θυσιάσουν ένα κομμάτι ελευθερίας. Στην ανάγκη τους να επικοινωνήσουν καλύτερα μεταξύ τους, επινόησαν την γραφή, χαράσσοντας ίχνη σε βράχους. Αυτός ο  πρώτος λόγος ήταν εικόνες, όπου οι άνθρωποι αναπαριστούσαν την φύση γύρω τους με σύμβολα.

Πριν όμως γίνει αυτό, χρειάστηκε πρώτα να εξελιχθούν οι άναρθρες κραυγές σε γλώσσα, και οι χειρονομίες να μετατραπούν σε φωνήεντα, σύμφωνα, φθόγγους και να υπακούσουν στους κανόνες της αλφαβήτας. Η επικοινωνία που εξασφαλίστηκε με τον τρόπο αυτό έθεσε τον θεμέλιο λίθο του πολιτισμού. Η εξασφάλιση της τροφής του ανθρώπου, όπως και ολόκληρης της ζωής του, έγινε πιο εύκολη, και τον οδήγησαν σε νέες αναζητήσεις και ανακαλύψεις και του έδωσαν καινούριες δυνατότητες για να καλύψει τις νέες ανάγκες του.

Οι ίνες από τα φυτά και τα δέντρα έγιναν η κλωστή για να ράψει τα πρώτα του ρούχα για να καλύψει την γύμνια του, καθώς πλέον αποτελούσε μέλος μιας κοινωνίας, να προφυλαχτεί από το κρύο, κι αργότερα να εφεύρει την ύφανση, προχωρώντας σε πιο πολύπλοκες μορφές. Ο άρτος ο επιούσιος, δεν ήταν πια η μόνη του ανάγκη. Η ανάγκη του για επικοινωνία οδήγησε εξελικτικά και μέσα από μακρές διαδικασίες και από ολοένα πιο σύνθετες ανάγκες και προκλήσεις στους νεώτερους και σύγχρονους πολιτισμούς. 

Όλα αυτά τώρα έγιναν μια μακρινή μνήμη που ξεθώριασε. Έχουν όμως οι καιροί γυρίσματα, που φέρνουν τα πάνω κάτω. Οι βεβαιότητες μας, με ένα delete ξαφνικά και αναπάντεχα διαγράφονται και επικρατεί το χάος. Όταν η οικονομία μιας ολόκληρης χώρας καταρρέει σαν χάρτινος πύργος εν μία νυκτί, καταρρέουν ταυτόχρονα και οι εσωτερικές ισορροπίες του καθενός μας, ακόμα και τα παραμύθια μας που χρόνια κτίζαμε. Και τότε ξαναθυμάσαι τις μνήμες σου.

Τότε, όταν νιώθεις ότι τα παραμύθια σου δεν σε παραμυθιάζουν πια, τότε αισθάνεσαι επιτακτικά την ανάγκη να πιάσεις το νήμα από την αρχή, να επιστρέψεις στις μνήμες σου. Να ξαναμάθεις την αλφαβήτα από το Α ως το Ω, να ξαναδώσεις το νόημα στις λέξεις, το αρχικό τους νόημα. Πρέπει να μάθεις από την αρχή τις απλές πράξεις των μαθηματικών, την πρόσθεση, την αφαίρεση, τον πολλαπλασιασμό, την διαίρεση, καθώς το παιδί μέσα σου φωνάζει πως τις ξέχασες.

Στην έκθεση αυτή συνυπάρχουν τρεις ενότητες που υφαίνονται μαζί με ένα νήμα που τις ενώνει και τις κρατά δεμένες. Τις συνδέει η λιτότητα των υλικών: Το μολύβι, το κέντημα, το ύφασμα:

Η πρώτη ενότητα αφορά την παιδική αθωότητα, σκαλίζει να βρει και να φανερώσει τα ίχνη πάνω στο αντρικό πουκάμισο ή το φουστάνι που άφησε πίσω του το παιδί που υπήρξε κάποτε.  Αυτό το παιδί που αντικρίζοντας τον κόσμο, έθετε ακατάπαυστα  ερωτήσεις  για τα πάντα, μέχρι να πάρει απαντήσεις που να το έπειθαν. Ιχνηλατεί να βρει την χαμένη αθωότητα, αυτήν που κάποτε ακόμα μπορούσε να διώχνει μακριά έναν κόσμο άπληστο και ακατανόητο, που πληγώνει και σκοτώνει την ομορφιά όπου την βρει, χωρίς να απαντά σε τίποτα. Αναζητά να ξαναβρεί εκείνα τα μάτια, που σε κοιτούσαν με μάτια ξάστερα σαν ουρανός. Αυτά που κοιτούσαν ένα τριαντάφυλλο να ανοίγει κι ένιωθαν την άμεση συγγένεια, αυτά τα μάτια που εξακολουθούν να εκπλήσσονται.

Η δεύτερη ενότητα καταπιάνεται με τον "Άρτο τον επιούσιο". Αυτόν τον άρτο, που ενώνει τους πολιτισμούς του ανθρώπου από την αρχή του κόσμου, αποτελώντας πάντοτε τη βασική τροφή. Αγωνίζεται να ξαναβρεί εκείνη την γλυκιά γεύση ενός κομματιού ψωμιού. Λένε πως η μνήμη της γεύσης είναι η πιο δυνατή, πως κουβαλά τον μόχθο και τον ιδρώτα των ανθρώπων στους αιώνες. Αυτή η μνήμη σχεδιάζει τώρα με μολύβι τα αποτυπώματα  που άφησαν τα χέρια στο ζύμωμα του άρτου, αναπλάθοντας όλα τα στάδια της διαδικασίας της παρασκευής του. Προσπαθεί έτσι να αποκρυπτογραφήσει την ιστορία. Και για την αποκρυπτογράφηση αυτή, το κέντημα γίνεται λόγος που αφηγείται μια γλυκόπικρη γεύση....

Η τρίτη ενότητα έργων, "Τα πέπλα της Πηνελόπης", φτιάχτηκε στο πλαίσιο της συμμετοχής της καλλιτέχνιδας στο " Πάφος17", στην έκθεση " Weaving Europe". Μια Ευρώπη που αναζητά μια κοινή ταυτότητα υφαίνοντας και ξεϋφαίνοντας. Πρόκειται για μια εγκατάσταση στον χώρο, που αναζητά τα ίχνη που άφησε η Πηνελόπη περπατώντας στα χρόνια και τους καιρούς, διασχίζοντας τους πολιτισμούς κι αλλάζοντας διαρκώς πρόσωπα. Άλλοτε λέγεται Πηνελόπη, Ελένη, Κλυταιμνήστρα, ή Ιφιγένεια, κι άλλοτε Ιουλιέτα, Jeanne d'Arc, Αθηνά ή Μarie Curie, Μήδεια ή Malala Yousafsai, Κάλλας, Παναγία, Μητέρα Τερέζα, Anna Frank ή Florence Nightingale.

Σκιαγραφεί με μολύβι τα αρχαία και τα σύγχρονα πρόσωπα μιας Πηνελόπης, που άλλοτε μεγαλουργούν και κάποτε στάζουν φρίκη. Με την κλωστή κεντά και χαρτογραφεί τις διαδρομές και τα πάθη τους.

Με μολύβι, κλωστή και ύφασμα ξαναγράφουμε ένα παραμύθι που να είναι ζωή, όπως θυμόμαστε να τη ζούμε.