Ένας ισχυρός άντρας στην Κύπρο

Horatio Herbert Kitchener

Ο υψηλόβαθμος στρατιωτικός του βρετανικού στρατού Horatio Herbert Kitchener (1850-1916), ιρλανδικής καταγωγής, κατέφθασε στην Κύπρο το Σεπτέμβριο του 1878, όντας ακόμα χαμηλόβαθμος αξιωματικός, συνοδεύοντας τη σύζυγο άγγλου διοικητή της Κερύνειας Andrew Scott-Stevenson. Στον Kitchener είχε ανατεθεί η χαρτογράφηση της Κύπρου, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια. Σε αυτή σημείωνε λεπτομερώς πληθυσμιακά στοιχεία, κτιριακά συγκροτήματα και τους οικισμούς του νησιού.

Στην Κύπρο ο Kitchener παρέμεινε μέχρι το Φεβρουάριο του 1883. Υπήρξε πρωτεργάτης στη θεμελίωση του Κυπριακού Μουσείου και πρώτος έφορός του. Επιπλέον, έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Notes from Cyprus» το οποίο δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 1879 στο περιοδικό Blackwood’s Magazine. Στο άρθρο του ο Kitchener χαρακτηρίζει την Κύπρο ως το νησί των ξαφνικών αλλαγών, γεγονός που αντικατοπτρίζεται κυρίως στο κλίμα και στο τοπίο. Επιπλέον, παρατηρεί ότι οι διαθέσιμες πηγές του νησιού είναι πάρα πολύ αποδοτικές και το έδαφος εξαιρετικά εύφορο, εάν αξιοποιηθούν σωστά.

Συγκρίνει επίσης τους έλληνες κατοίκους του νησιού με τους τούρκους κατοίκους. Χαρακτηρίζει τους Τούρκους μη φανατικούς μουσουλμάνους και τους Έλληνες ως πολύ θρησκευόμενους. Παρατηρεί ότι το κάθε χωριό στο νησί είναι και μια μικρή κοινότητα με τις δικές της τοπικές αρχές.

Όσο αφορά τη θέση της Κύπρου αναφέρει ότι αυτή αποτελεί την τέλεια βάση για επιχειρήσεις στη Συρία και για επιρροή στις μεταρρυθμίσεις της Μικράς Ασίας. Όσο αφορά το δεύτερο σημείο, ο Kitchener του δίνει βαρύνουσα σημασία. Οι Βρετανοί μέσω της Κύπρου θα μπορούσαν να ελέγχουν όλες τις εξελίξεις και τις διεργασίες που γίνονταν στη Μικρά Ασία και γενικότερα στην Ανατολή. Η τελευταία πρόταση του κειμένου του είναι αρκετά ενδεικτική των προθέσεων των Βρετανών με την κατάληψη της Κύπρου:

Χρησιμοποιώντας την Κύπρο με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσουμε να την καταστήσουμε μείζονος πολιτικής σπουδαιότητας και τότε θα έχουμε πράγματι στα χέρια μας το κλειδί της Ανατολής.  

Ο Kitchener ο οποίος έφτασε στα ανώτατα αξιώματα της στρατιωτικής και πολιτικής ιεραρχίας είχε τραγικό τέλος. Πνίγηκε το 1916, μετά τη βύθιση του πλοίου κατά την επιστροφή του από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου πολέμου.

*Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα του εκτενέστερου άρθρου της συγγραφέως με τίτλο: «Ιρλανδοί στην αποικιακή διοίκηση της Κύπρου κατά την Αγγλοκρατία» στο Γιώργος Γεωργής-Γιώργος Καζαμίας (επ.), Ιρλανδία-Κύπρος. Παράλληλοι δρόμοι. Κοινές επιδιώξεις, Λευκωσία 2013, σ. 80-93.