Αλιεία Μακρυπτέρου τόνου (τούνα) στην Κύπρο

Τόνος για ερασιτέχνες!

Είδη τόνου των Κυπριακών θαλασσών:

1. Thunnus Thynnus - Ο ερυθρός ή κόκκινος τόνος ή απλά τόνος (τούνα): Είναι ένα απο το δυνατότερο και μεγαλύτερο τονοειδές της Κύπρου. Αυτό το πελαγικό είδος, μπορεί να φθάσει τα 700 κιλά και μέγεθος 3μ. συνήθως όμως στην Κύπρο δεν ξεπερνούν τα 300 κιλά. Ο ευκολότερος τρόπος για την αναγνώριση του, απο το πρώτο ραχιαίο του χρώματος μπλε - κίτρινο και του δεύτερου ραχιαίου, ερυθρού προς καφέ. Τα θωρακικά πτερύγια του και μάτια είναι μικρά. Η Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση των Θυννοειδών του Ατλαντικού (ICCAT) έχει ορίσει, ως ελάχιστο επιτρεπόμενο βάρος αλίευσης, τα 30 κιλά. Έχει, επίσης, καθορίσει την ετήσια ποσόστωση κάθε χώρας, καθώς και τις κλειστές περιόδους αλιείας σύμφωνα με το αλιευτικό εργαλείο (παραγάδι επιφανείας – γριγρί). Βάσει της εθνικής νομοθεσίας, σε ό,τι αφορά την αλιεία του ερυθρού τόνου στην Κύπρο, στους ερασιτέχνες αλιείς επιτρέπεται η αλιεία ενός μόνο ατόμου του είδους ανά αλιευτική εξόρμηση.
   
2. Thunnus Alalunga - Albacore. Τονάκι ή μακρύπτερος τόνος: Είναι ένα είδος μικρού πελαγικού τόνου. Τα θωρακικά πτερύγια τους είναι πολύ μακριά. Συνήθως στην Κύπρο δεν ξεπερνά το μέγεθος 100 εκ. και το μέγιστο βάρος 15 κιλών. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερα χρώματα στα δυο ραχιαία και η απόσταση μεταξύ τους είναι ελάχιστη. Το πρώτο ραχιαίο είναι ψηλότερο απο το δεύτερο και ανοίγουν σαν ανεμιστήρα.
   
3. Euthynnus Alletteratus - Καρβούνι: Είναι γενικά παράκτιο είδος. Ο τόνος αυτός φθάνει τα 120 εκ. και τα 17 κιλά. Συνήθως στην Κύπρο δεν ξεπερνά τα 80 εκ. Ο ευκολότερος τρόπος για την αναγνώριση είναι οι μεγάλες κουκκίδες που θα δείτε ανάμεσα στο στήθος και στο κοιλιακό πτερύγιο (περίπου 4 -5 σημάδια). Το πρώτο ραχιαίο πτερύγιο είναι ψηλότερο από το άλλο. Επίσης, το σώμα του είναι μακρύ.
   
4. Sarda Sarda - Παλαμίδα: Είναι ο πιο γνωστός τόνος. Φθάνει τα 90 εκατοστά και τα 11 κιλά αλλά συνήθως στην Κύπρο δεν ξεπερνά τα 50 εκατοστά και τα 2 κιλά. Το ευκολότερο κριτήριο αναγνώρισης είναι οι πολλές διαγώνιες σκούρες γραμμές στην ραχιαία περιοχή (πλάτη).
   
5. Orcynopsis Unicolor - Ορκύνι ή Ορκυνοπαλαμίδα: Είναι σχετικά μεγάλο ψάρι με μέγιστο μήκος έως και 130 εκ. και 13 κιλά. Συνήθως το μέγεθος του στην Κύπρο είναι 90 εκ. με βάρος 4,5 κ.  Μπορείτε να το αναγνωρίσετε από την άκρη του άνω χείλους, που είναι πολύ κοντά στο μάτι, επίσης ότι το πρώτο ραχιαίο πτερύγιο είναι κατά τα 3/4 μαύρο.
   
6. Acanthocybium solandri - Ακανθορίκι: Έχει μέγιστο μέγεθος 250 εκ. και μέγιστο βάρος 85 κιλά. Το σύνηθες μέγεθος του στην Κύπρο είναι 170 εκ. Εύκολα αναγνωρίζεται από το σώμα, είναι ένα πολύ μακρύ ψάρι με πολλές μπλε κάθετες οριζόντιες γραμμές. Όταν δεν είναι ζωντανό το Ακανθορίκι χάνει τα χρώματα του όπως στην φωτογραφία απο κάτω. 
    
7. Auxis rochei ή Auxis thazard - Κοπάνι: Είναι επιπελαγικό είδος. Είναι οι μικρότεροι τόνοι σε βάρος 1,7 κιλών και φθάνει τα 50 εκ. αλλά συνήθως στην Κύπρο δεν ξεπερνά τα 35 εκ. Έχει τρία χρώματα και είναι μικτά. Το κεφάλι είναι μαύρο και μωβ. Το σώμα μπλε. Πάνω στην πλάτη, υπάρχουν 15 πλαγιές σκούρες γραμμές. Επίσης, έχει μωβ θωρακικό και κοιλιακό πτερύγιο.

Katsuwonus pelamis είναι πελαγικό είδος. Μπορεί να φθάσει τα 90 εκατοστά σε μήκος και τα 25 κιλά σε βάρος, αν και συνήθως στην Κύπρο δεν υπερβαίνει τα 70 εκατοστά.
Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσω για τον μακρύπτερο τόνο Alalunga - Albacore ο οποίος είναι ο πιο γνωστός στην Κύπρο. Ο τόνος είναι κυνηγόψαρο. Είναι πελαγικό είδος και κινείται σε τεράστια κοπάδια από την επιφάνεια μέχρι και 600 μέτρα βάθος. Εμφανίζονται πολύ έντονα στα νερά της Κύπρου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και κατά την αναπαραγωγική περίοδο όπου υπάρχουν ζεστές μάζες νερού. Συχνά κυνηγά σε ομάδες και τρέφεται με ψάρια και κεφαλόποδα όπως τα χταπόδια. 

Το κρέας του τόνου είναι πολύ καλής ποιότητας και αποτελεί μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης, βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Μαγειρεύεται στον φούρνο με λαχανικά, σαλάτα, "παστός" το οποίο ψήνεται μόνο του απο χοντρό αλάτι και όπως αλλιώς επιθυμείτε να το γευτείτε. 
Οι μήνες για το ψάρεμα του τόνου είναι απο τον Ιούνη μέχρι τον Αύγουστο, όμως στην Κύπρο τσιμπάνε καλύτερα τον Ιούνη μέχρι τα μέσα Ιουλίου. Οι καλύτερες ώρες που τσιμπάνε είναι το πρωί ξημέρωμα όπου ο τόνος τρώει πολύ νωρίς και απόγευμα, όμως δεν σημαίνει οτι δεν τσιμπάνε ολη την ημέρα.

Οι νύχτες χωρίς φεγγάρι και όταν φυσάει ανατολικός αέρας, τα τσιμπήματα είναι λιγότερα, διότι τα ψάρια πάνε στα βαθιά νερά. Οι Βορειοδυτικοί και Νοτιοδυτικοί άνεμοι καθώς και το φεγγαρόφωτο, κρατούν τα ψάρια πιο κοντά στην επιφάνεια.

Οι τόνοι με μακριά πτερύγια προτιμούν θερμότερα νερά όπου οι θερμοκρασίες είναι πάνω απο 15 βαθμούς κελσίου.

Αν υπάρχει αέρας και κουνιέται η βάρκα σας μην διστάσετε να ψαρέψετε, αυτό είναι υπέρ σας αφού τα ψαράκια στο κύμα τα κάνει να φαίνονται αληθινά. 

Για ερασιτέχνες ψαράδες αυτά που πρέπει να ξέρουν είναι τα εξής:

• Ο τόνος ψαρεύεται μόνο με βάρκα "τραβητό", δηλαδή να κινείται η βάρκα και τα δολώματα σας να είναι ψεύτικα πλαστικά ψαράκια, στο εξωτερικό ψαρεύεται με αληθινό ψάρι.
• Ο τόνος δεν ψαρεύεται μόνο απο ενα άτομο αλλά είναι καλύτερα με 2-3 άτομα, οι λόγοι είναι το ένα άτομο οδηγάει την βάρκα, το άλλο άτομο ελέγχει το καλάμι για το ψάρι, και ο τρίτος της παρέας το γαντζώνει για να το βγάλει έξω.
• Πρέπει να αγοράσετε βυθιζόμενα ψαράκια μεγάλου μεγέθους που βυθίζονται κάτω στο νερό 2 μέτρα, τα οποία λέγονται ψαρέματα αφρού, καθώς και από όλα τα βασικά είδη ψεύτικου δολώματος. Υπάρχουν και ψαράκια με πιο μεγάλο κουτάλι αναλόγως το ποσό πιο μεγάλη είναι η γλώσσα μπροστά (δηλαδή το κουτάλι) κατεβαίνει πιο βαθιά το ψαράκι. Χρειάζονται ολα γιατί το ψάρι μπορεί να τσιμπά απο κάτω η απο πάνω, επειδή το ψάρι δεν ελέγχεται. 
• Τραβάτε όσο το δυνατόν πιο πολλά καλάμια (τρία η περισσότερα) πίσω στην βάρκα (υπάρχουν καλαμώθηκες σε μια βάρκα). 
• Αν θα αφήσετε δυο καλάμια για να μην μπλέκονται τα ψαράκια δηλαδή το ενα καλάμι με το άλλο, να αφήσετε να κολυμπά στα 30 μέτρα το ενα και το άλλο 15 μέτρα (αφήνεις μισίνα). Όπως πάει η βάρκα το ψαράκι τρέχει - κολυμπά για να το τσιμπήσει ο τόνος χωρίς να χρειάζεται να το κρατάτε.  
• Αν αφήσετε 4 καλάμια να ψαρεύουν θα πρέπει να κανονίσετε την απόσταση της μισίνας με τα ψαράκια επιφάνειας, παράδειγμα το ενα να είναι 60 μέτρα αφήνετε περίπου 10 μέτρα πιο κοντά σας (δηλαδή 50) ειδικά όταν στρίβει η βάρκα για να μην σμίγονται η μισίνες.
• Αν η βάρκα σας έχει δυο καλαμώθηκες μπορείτε να προσθέσετε άλλες δυο και να τις κάνετε τέσσερις.
• Όταν αφήσουμε τα ψαράκια στο νερό ανοίγουμε τα clutch ούτως ώστε όταν τσιμπήσει ψάρι να μην σπάσει το καλάμι η να σπάσει την μισίνα.

Μόλις τσιμπήσει το ψάρι θα ακούσετε την μηχανή που φεύγει με την μισίνα. Αφήνουμε μέσα το καλάμι στο νερό αλλά βγάζουμε τα υπόλοιπα ψαράκια, για να μην πλεχτούν με το ψαράκι που πιάσαμε τον τόνο. Η βάρκα πρέπει να είναι σε κίνηση για να κουραστεί το ψάρι και μετά αφού πιάσουμε το καλάμι που είναι ηδη το ψάρι πάνω, πρέπει να σβήσετε την βάρκα για να είναι πιο εύκολο να τραβήξετε το ψάρι. Αν δούμε οτι το ψάρι αντιδρά ακόμα και απομακρύνεται, ρυθμίζουμε αναλόγως το "στόπερ" πάνω στην μηχανή, δηλαδή το σφίγγουμε για να βρίσκει αντίσταση.

Ένας μεγάλος αριθμός ψαριών χάνονται κατά την προσπάθεια τους να μπουν κάτω από τη βάρκα πράγμα που κάνει σχεδόν πάντα ο τόνος στα τελευταία στάδια της μάχης μαζί του. Αφού μαζέψουμε ολη την μισίνα και φέρουμε το ψάρι στην επιφάνεια του νερού, ένας απο τους φίλους μας στην βάρκα το γαντζώνει. Το βγάζουμε στην βάρκα και αφαιρούμε το ψαράκι απο το στόμα του τόνου προσεχτικά για να μην τραυματιστούμε, μην ξεχάσετε να έχετε πάντα μαζί σας μια πένσα για να αφαιρέσετε την μπρακαρόλα. 

Μη βγαίνετε για ψάρεμα χωρίς τα απαραίτητα, να έχετε πάντα νερό μαζί σας, να έχετε ελέγξει τα καύσιμα σας, τα σωστικά το φαρμακείο, τις προμήθειες και τα βεγγαλικά σας.