Χριστούγεννα στην Κύπρο

Τι διαφορετικό έχουμε;

Σχεδόν κάθε χρόνο περνώ τα Χριστούγεννα με τα παιδιά μου κάπου στην Ευρώπη. Πριν από λίγα χρόνια αποφασίσαμε να μην κάνουμε Χριστουγεννιάτικα ταξίδια και έτσι βρέθηκα την ημέρα των Χριστουγέννων πίνοντας ένα λευκό κρασάκι στο «Μπέ-ικερς Αρμς» στην Άγια Τριάδα ενώ περιμέναμε να μας σερβίρουν το Χριστουγεννιάτικο μεσημεριανό δείπνο στις 4 μ.μ. Τίποτα το εξαιρετικό θα πείτε. Για τους Άγγλους το εξαιρετικό ήταν που καθόμαστε έξω στην ύπαιθρο με λεπτό πουκάμισο χωρίς σακάκι την ημέρα των Χριστουγέννων. Πέφτει ψύχρα μετά το ηλιοβασίλεμα στις 4.30 μμ. περίπου, αλλά μέχρι τότε απολαμβάνουμε ήλιο 22 βαθμών και πάνω.

Στις μέρες μας πολλά από τα παραδοσιακά έθιμα μοιάζουν με αυτά της Αγγλίας. Η αποικία της Κύπρου από  τους Άγγλους στα χρόνια 1925 μέχρι το 1960 έφερε μερικά Αγγλικά έθιμα όπως το στόλισμα Χριστουγεννιάτικων δέντρων. Πάντως η Κύπρος παραμένει μια από τις λίγες χώρες της Δύσης που δεν έχουν πέσει σε μια οργιαστική εμπορευματοποίηση Χριστουγεννιάτικων αγορών.

Όπως έγραψα σε προηγούμενο άρθρο οι μέρες πριν τα Χριστούγεννα είναι περίοδος για αυτοσυγκράτηση, όχι υπερβολές, να περιμένουμε με ευχαρίστηση τον καιρό που θα γιορτάσουμε και θα απολαύσουμε ακόμα πιο πολλή χαρά στο γιορτινό τραπέζι.

Η επίδραση των Άγγλων έφερε το έθιμο να τρώμε γαλοπούλα τα Χριστούγεννα, αλλά το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό της Κύπρου είναι το Χοιρομέρι.

Άλλη μεγάλη διαφορά που έχουμε στα παραδοσιακά έθιμά μας είναι ότι αν και γιορτάζουμε με πλούσιο δείπνο την ημέρα των Χριστουγέννων μετά τις ημέρες νηστείας, η ημέρα για τα δώρα είναι η 1 Ιανουαρίου που είναι η Γιορτή  του Άγιου Βασιλείου. Ο Άγιος Βασίλης υπήρχε αιώνες πριν η εταιρία Κόκα Κόλα δημιουργήσει την φημισμένη διαφήμιση του Άγιου Νικόλαου που έκανε ο ζωγράφος Θωμά Ναστ στο 1931.

Τυχαίος, ο Σάντα Κλος έρχεται από άλλον Ελληνικό επίσκοπο της Μικράς Ασίας  στο τέταρτο Αιώνα – Ο Άγιος Νικόλαος της Μήρας που ήταν και εκείνος φημισμένος για την βοήθεια που έδινε στους φτωχούς.

Όπως ο Άγιος Νικόλαος, έτσι και ο Άγιος Βασίλης ζούσε στην Μικρά Ασία. Το 370 Μ.Χ έγινε επίσκοπος της Καισαρείας (εκείνη που είναι στην Μικρά Ασία όχι αυτήν που είναι στο Ισραήλ. Και αυτός ήταν φημισμένος για την βοήθεια που έδινε στους φτωχούς. Πέθανε στην 1 Ιανουαρίου 379 Μ.Χ.. Σύμφωνα με την παράδοση, ένας ισχυρός έπαρχος, ήρθε στον Άγιο Βασίλη (στον επίσκοπο Βασίλη στην εποχή και τον διέταξε να του φέρει όλο το προσωπικό θησαυρό του λαού του. Ο Άγιος Βασίλης απάντησε στον έπαρχο ότι ο λαός ήταν φτωχός και δεν είχε θησαυρό να δώσει. Ο δε έπαρχος λύσσαξε και απειλούσε να σκοτώσει τον Άγιο Βασίλη. Τότε οι πολίτες έφεραν ότι κοσμήματα είχαν για να προστατεύσουν τον επίσκοπό τους. Εντωμεταξύ ο στρατός του έπαρχου ετοιμαζόταν να επιτεθεί στον λαό. Πριν σφάξει τους δυστυχισμένους έγινε θαύμα και έφθασε ο Άγιος Μερκούριος με το στρατό του και ο έπαρχος αποσύρθηκε.

Για τον Αη Βασίλη ήταν πρόβλημα πως να επιστρέψει το θησαυρό στον λαό. Αδύνατο να ξέρει ποιος έδωσε το κάθε κόσμημα. Έκανε να ψηθούν εκατοντάδες πίτες και στην κάθε μια έβαλε ένα χρυσό νόμισμα και τα έδωσε στους ανθρώπους. Έτσι, κατά τον μύθο, άρχισε η παράδοση του νομίσματος μέσα στην βασιλόπιτα. Στην Κύπρο όπως και στην Ελλάδα η Βασιλόπιτα είναι το κύριο κέικ που κατασκευάζουμε.  Παραδοσιακά βάζουμε ένα νόμισμα μέσα, όπως βάζανε οι Άγγλοι ένα παλιό ‘σίξπενς’ στο Κρίσμας Πούντιγκ. Τόσο σημαντική είναι η Βασιλόπιτα στα έθιμά μας που σε ένα βιβλίο συνταγών της Γιαγιάς μου όλα γραμμένα με την καλλιγραφία της, έχει τουλάχιστο τρεις συνταγές για Βασιλόπιτα. Αλλά δεν σταματούμε με αυτήν την μεγάλη πίτα. Σε όλη την Χριστουγεννιάτικη περίοδο έχουμε πολλά μικρά γλυκά σαν τους Κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα να προσφέρουμε στους πολλούς επισκέπτες που θα έρθουν να μας δουν αυτή την εποχή. Αν θέτε να κατασκευάσετε τις δικές σας Κουραμπιέδες ο Γιαννης μας δίνει την συνταγή. Τώρα έχει γράψει και ένα άρθρο για τα μελομακάρονα.

Η ημέρα των Χριστουγέννων όπως και του Άγιου Βασίλη είναι μέρες αφιερωμένες στην παράδοση των δώρων προπάντων για τα παιδιά. Η επίδραση των Άγγλων για τα δώρα την ημέρα Χριστουγέννων συχνά δίνει στα παιδιά δύο ευκαιρίες για δώρα – 25 Δεκεμβρίου και 1 Ιανουαρίου (του Άγιου Βασίλη). Οι Έλληνες αγαπούν τα παιδιά πάρα πολύ. Υπάρχουν και φιλανθρωπικές διοργανώσεις που προσέχουν να έχουν και τα παιδιά των πιο φτωχών οικογενειών την μαγική λαχτάρα των Χριστουγεννιάτικων δώρων.

Τώρα να πω και λίγα λόγια προς τους ενήλικες. Αν και η θερμοκρασία στα παράλια μέρη είναι αρκετά καλή, μετά το ηλιοβασίλεμα πέφτει ψύχρα. Και αν κατοικείτε στα βουνά κάνει απλώς κρύο. Τι πιο ωραίο παρά το δυτικό έθιμο ζεστού κρασιού με μυρωδικά. Δεν είναι Κυπριακή παράδοση, αλλά έχουμε στην Κύπρο όλα τα υλικά, και μπορεί να θέλετε να το δοκιμάσετε. Τα μυρωδικά βρίσκονται σε κάθε Ελληνική κουζίνα – Ξυλάκια κανέλας, γαρίφαλο, δάφνη. εύκολα βρίσκουμε μέλι, ακόμα και βιολογικό.

Τα υλικά που χρειάζεστε είναι:

1. Ένα μπουκάλι κρασί με σώμα, ένα Συρά παραδείγματος χάρη. Ο Κωνσταντίνος και ο Βλασίδης κατασκευάζουν ένα κατάλληλο όπως και ο Φικάρδος. Ή θα μπορούσατε να διαλέξετε το Λευκάδα Καμπερνέ του Τσαλαπατή ή το Συρά Γρενάς του Αι’ Αμπέλι. Η Κύπρος έχει πολλά κατάλληλα κρασιά και δεν το θεωρώ καλή ιδέα να διαλέξετε ένα φτηνό κρασί επειδή θα το ζεστάνετε, αλλά αν είναι αυτό που θέλετε πολλά υπάρχουν, ακόμα και σε κουτιά από την Κέο.
2. Τρεις μεγάλες κουταλιές μπράντι. Το Μεταξά της Ελλάδας που είναι και γλυκό είναι πολύ κατάλληλο αν και ως Μπράντι, προτιμώ το 5 Κινγκς της Κέο που είναι πιο ξερό.
3. 2 μεγάλες κουταλιές μέλι χυτό.
4. 2 Ξύλα Κανέλας.
5. 8 Γαρίφαλα.
6. Το ξύσμα μισού λεμονιού.
7. Λίγο μοσχοκάρυδο.
8. Ένα πορτοκάλι κομμένο σε κύκλους.

Εκτέλεση:

Βάλετε όλα τα υλικά (εκτός το πορτοκάλι) σε μία κατσαρόλα και βάλετε να ζεσταθεί. Όταν βράσει το μίγμα, χαμηλώσετε την φωτιά και αφήσετε να ζεσταίνεται για μισή ώρα. Σερβίρετε με μια φέτα πορτοκαλιού για γαρνιτούρα.

Ένας μικρός επίλογος για αυτό το άρθρο. Αναφέρω ότι το όνομά μου έχει σχέση και με τον Σάντα Κλος της Δύσης και με τον Άγιο Βασίλη της Ανατολής. Το πρώτο όνομά μου είναι William του οποίου το υποκοριστικό είναι Bill. Στην οικογένεια Warry τα ονόματα William και John ακολουθούνε το ένα το άλλο για πολλές γενιές. Αλλά το όνομα Μπιλλ δεν υπάρχει στα Ελληνικά και πολλοί Έλληνες με λένε Βασίλη. Έτσι στην εποχή που ζούσα στο Λονδίνο αν πήγαινα σε Ελληνικό εστιατόριο την πρωτοχρονιά, οι ιδιοκτήτες μου λέγανε «Γειά σου Βασίλη. Χρόνια πολλά. Τι θες να πιείς να σε κεράσουμε;» Το δεύτερο μου όνομα είναι Νικολάκης, το όνομα του Έλληνα θείου μου και αφού δεν έχει Άγιο Μπιλλ, γιορτάζω στις 6 Δεκεμβρίου – του Άγιου Νικόλαου. Από τον Άγιο Νικόλαο προέρχεται ο Σάντα Κλος λόγο της φήμης του για την βοήθεια που έδινε στους φτωχούς. Λοιπόν όπως και να το δείτε με την ματιά της Δύσης ή της Ανατολής, το όνομά μου είναι συνδεδεμένο με τον Άγιο των Χριστουγέννων.