Τροφικές αλλεργίες: Πως να κάνεις ασφαλείς επιλογές

Η σωστή πληροφόρηση είναι κλειδί για τις ασφαλείς επιλογές

Το φαγητό αποτελεί ένα κοινό στοιχείο που ενώνει τους ανθρώπους - μια πηγή χαράς, παρηγοριάς, αγάπης αλλά και σύνδεσης που μας φέρνει κοντά.

Μαζευόμαστε γύρω από τραπέζια για να γιορτάσουμε, να μοιραστούμε και να θρέψουμε τον εαυτό μας με γεύματα - άλλοτε τόσο απλά όσο και άλλοτε πιο ‘ενδιαφέρον’ και περίπλοκα. Για πολλούς, το φαγητό είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ζωής, μια καθημερινή συνήθεια που εμπλουτίζει τη ζωή μας με αμέτρητους τρόπους.

Αλλά για εκατομμύρια ανθρώπους, το φαγητό έχει διαφορετική σημασία και αφορά για αυτούς την ασφάλεια, την προσοχή και, μερικές φορές, τον φόβο. Για όσους ζουν με αλλεργίες τροφίμων, αυτό που ενώνει και στηρίζει όλους μας μπορεί να αποτελεί μια σοβαρή απειλή. Κάθε μπουκιά έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μια επικίνδυνη, ακόμα και απειλητική για τη ζωή, αντίδραση.

Σε έναν κόσμο όπου το φαγητό είναι καθημερινή ανάγκη και πηγή χαράς, η ζωή με μια τροφική αλλεργία απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, προσεκτικό σχεδιασμός, αλλά και αποδοχή της ανάγκης για ένα διαφορετικό τρόπο ζωής.

Ας δούμε τι είναι αυτές οι αλλεργίες και πως θα μπορούσε κανείς να προστατευτεί.

Τροφικές αλλεργίες
Οι τροφικές αλλεργίες είναι μια μη-φυσιολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματός μας προς μια ουσία κάποιου τροφίμου, συνήθως αλλά όχι μόνο μιας πρωτεΐνης. Ο οργανισμός αντιδρά εσφαλμένα στην κατανάλωση αυτής της ουσίας - η οποία είναι κατά τα άλλα απολύτως ασφαλής - και παράγει αντισώματα για να την καταπολεμήσει. Η αντίδραση αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα διάφορα συμπτώματα τα οποία ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι ήπια, όπως ένας απλός κνησμός, ή στη χειρότερη των περιπτώσεων μπορεί να προκληθεί αναφυλακτικό σοκ, το οποίο μπορεί να αποβεί μοιραίο για τον άνθρωπο.

Άλλες τροφικές ευαισθησίες
Οι τροφικές δυσανεξίες και ευαισθησίες σε αντίθεση με τις αλλεργίες, σχετίζονται με τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος και όχι του ανοσοποιητικού. Αν και λιγότερο επικίνδυνες, παρόλα αυτά εξακολουθούν να επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων που πλήττονται. Στην περίπτωση των τροφικών δυσανεξιών, τα συμπτώματα αφορούν κυρίως στομαχικές ενοχλήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συνοδεύονται με πονοκεφάλους και υποτονικότητα.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και κάποιες παθήσεις που συνδέονται με την κατανάλωση τροφίμων, όπως την ασθένεια της κοιλιοκάκης, που είναι μια χρόνια, κληρονομική, αυτοάνοση πάθηση. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη νοσούν όταν καταναλώνουν γλουτένη, μία πρωτεΐνη η οποία υπάρχει στα σιτηρά. Το αποτέλεσμα αυτής της αυτοάνοσης αντίδρασης είναι η προοδευτική καταστροφή του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου, με αποτέλεσμα τη φτωχή απορρόφηση θρεπτικών ουσιών με επακόλουθες παθήσεις όπως σιδηροπενική αναιμία, οστεοπόρωση κτλ.

Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία για τις τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες, αλλά ούτε και για την κοιλιοκάκη. Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισής τους είναι η πλήρης αποφυγή, ή περιορισμός αν αφορά δυσανεξία, κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφίμων και αποκλεισμός τους από τη διατροφή του ατόμου που υποφέρει από τροφική αλλεργία.

Πως προστατευόμαστε από τις αλλεργίες
Με δεδομένο τον κίνδυνο που ενέχουν οι τροφικές αλλεργίες, είναι απαραίτητο να υπάρχουν ξεκάθαρες και λεπτομερείς πληροφορίες για τα τρόφιμα που καταναλώνουμε.

Νομικό πλαίσιο
Η Ευρωπαϊκή ένωση στην προσπάθειά της να προστατέψει το καταναλωτικό κοινό και να το βοηθήσει να κάνει ενημερωμένες επιλογές όσον αφορά στα τρόφιμα, έχει θεσπίσει κανονισμούς σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές.

Σύμφωνα την νομοθεσία, τόσο για τα συσκευασμένα όσο και για τα μη-συσκευασμένα προϊόντα (αυτά που πωλούνται χύμα ή σε εστιατόρια), υπάρχει η υποχρέωση να παρέχεται η ενημέρωση για τις αλλεργιογόνες ουσίες στον τελικό καταναλωτή.

Οι υποχρεωτικές ενδείξεις για τα αλλεργιογόνα αφορούν δεκατέσσερα (14) συστατικά για τα οποία πρέπει να δηλώνεται παρουσία στο τελικό προϊόν.

Τα συστατικά αυτά είναι: τα δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, σίκαλη), καρκινοειδή (όπως γαρίδες, αστακός), αυγά, ψάρια, αραχίδες (αράπικα φιστίκια), σόγια, γάλα, καρποί με κέλυφος (αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια, κάσιους, πέκαν, καρύδια Βραζιλίας, φιστίκια, μακαντάμια), σέλινο, σινάπι, σπόροι σησαμιού, το διοξείδιο του θείου και οι θειώδεις ενώσεις σε συγκέντρωση μεγαλύτερη από 10mg/Kg, λούπινο, μαλάκια.

Η υποχρέωση για την παροχή πληροφοριών δεν περιορίζεται μόνο στα γνωστά αλλεργιογόνα, καθώς μπορεί να υπάρξουν αλλεργίες σε οποιαδήποτε ουσία – επομένως, η ενημέρωση για όλα τα συστατικά είναι εξίσου σημαντική

Διαχείριση και σωστή ενημέρωση
Το θέμα της ορθής πληροφόρησης για τα αλλεργιογόνα αφορά όλους – τόσο τους παραγωγούς τροφίμων όσο και τους καταναλωτές. Οι παραγωγοί αρχικά να τηρούν τη νομοθεσία, να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα και να παρέχουν τη σωστή πληροφόρηση στους καταναλωτές.

Στα συσκευασμένα τρόφιμα η ετικέτα του τροφίμου μας δίνει πολλή πληροφόρηση για το τρόφιμο, αφού ακολουθούνται οδηγίες από τη νομοθεσία. Τα αλλεργιογόνα αναγράφονται ξεκάθαρα στις ετικέτες των συσκευασμένων τροφίμων, με διαφορετική γραμματοσειρά—συχνά έντονη ή κεφαλαία—για να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα συστατικά, ενώ η λίστα των συστατικών περιέχει όλα τα συστατικά των τροφίμων.

Στα μη-συσκευασμένα τρόφιμα, δηλαδή σε χώρους όπως εστιατόρια, αρτοποιεία, ζαχαροπλαστεία, η πληροφορία για το τι περιέχει το τρόφιμο είναι υποχρεωτική να είναι διαθέσιμη στους καταναλωτές πριν θέσουν την παραγγελία τους ή αγοράσουν το τρόφιμο. Η υποχρέωση αυτή υπάρχει και για την πώληση τροφίμων εξ αποστάσεως (online ή τηλεφωνικές αγορές).

Οι καταναλωτές πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι και να ρωτούν πάντα για το περιεχόμενο των τροφίμων που αγοράζουν, ειδικά όταν πρόκειται για άτομα με τροφικές αλλεργίες. Η σωστή επικοινωνία είναι το κλειδί για τη μείωση των κινδύνων και τη διατήρηση της χαράς του φαγητού.

Με την κατάλληλη ενημέρωση και τα κατάλληλα μέτρα, μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το φαγητό χωρίς φόβο, εξασφαλίζοντας ότι όλοι, ανεξαρτήτως αλλεργιών ή δυσανεξιών, θα μπορούν να συμμετέχουν στη χαρά του φαγητού.