Χαλούμι - Το καμάρι της Κύπρου

Θεωρείται σήμερα η σημαία της αυθεντικής κυπριακής κουζίνας

Χαλλούμι: Το καμάρι της Κύπρου
Οι Κύπριοι και οι Έλληνες το λένε χαλούμι ή χαλλούμι, οι Τούκοι hellim, οι Άραβες hallum και οι Ιταλοί calumi. Πάντως, όπως και να το λένε, λίγα τυριά στον κόσμο μπορούν να περηφανευτούν ότι συναρπάζουν τους γευστικούς μας κάλυκες σαν αυτό.

Το χαλούμι προέρχεται από την Κύπρο, όπου φτιάχτηκε για πρώτη φορά κατά την βυζαντινή περίοδο (μεταξύ 395 - 1191).

Θεωρείται σήμερα η σημαία της αυθεντικής κυπριακής κουζίνας. Για αιώνες, το τυρί αυτό κατέχει ξεχωριστή θέση στην κυπριακή διατροφή. Το χαλλούμι δεν είναι απλά ένα προϊόν της Κύπρου αλλά αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου αφού η παρασκευή του συνδέεται άμεσα με την παραδοσιακή αγροτική ζωή και την κοινωνική αλληλεγγύη που χαρακτηρίζει ακόμη και σήμερα τα χωριά της Κύπρου.

Η ονομασία χαλλούμι ή χαλούμι θεωρείται ότι προέρχεται από το αραβικό khallum ή helime (τυρί). Όσον αφορά την ετυμολογία της λέξης υπάρχουν δύο εκδοχές: α) ότι παράγεται από την αρχαία ελληνική λέξη άλμη (άλς) και β) ότι προέρχεται από τα αρχαία αιγυπτιακά μέσω του κοπτικού ialom.

Οι κτηνοτρόφοι της Κύπρου βασίστηκαν στο χαλλούμι ως πηγή πρωτεΐνης και σε πολλά χωριά της, ολόκληρη η κοινότητα ενώνονταν και έφτιαχνε συνεταιρισμούς για να μπορεί να φτιάχνει καλύτερο και περισσότερο χαλλούμι. Οι συνταγές ποίκιλαν από χωριό σε χωριό, και το καθένα είχε τις δικές του ξεχωριστές τεχνικές και τα μυστικά συστατικά. Το χαλούμι έγινε τόσο σημαντικό για την ζωή των χωριών, που ακόμα και αρκετές οικογένειες κατά τον 19ο αιώνα, είχαν επώνυμα όπως: "Χαλλούμας", "Χαλλουμά", "Χαλλουμάκης", "Χαλλούμης". Στο χωριό Πυργά της Αμμοχώστου, υπάρχει περιοχή "Χαλλουμάες". Η παρασκευή του τυριού "Χαλλούμι" στα αγροτικά σπίτια είχε ιδιαίτερη σημασία για τους κατοίκους αφού, εκτός από την κάλυψη των διατροφικών αναγκών τους, αποτελούσε πρακτική κοινωνικής αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας ανάμεσα στις οικογένειες και ευκαιρία συναναστροφής και κοινωνικοποίησης μεταξύ τους (ειδικά ανάμεσα στις γυναίκες που τα παρασκεύαζαν τις περισσότερες φορές). Η γυναίκα που είχε τις περισσότερες αίγες (κατσίκες) ήταν η αρχηγός του συνεταιρισμού και άρχιζε αυτή πρώτη το πήξιμο του γάλακτος και την παρασκευή του Χαλλουμιού. Αυτή που έπηζε το γάλα λεγόταν "γαλαταρκά".

Σήμερα είναι λιγάκι σπάνιο να συναντήσεις μαστόρισσες για την παρασκευή του χαλουμιού αλλά ακόμα υπάρχουν μερικές. 

Το χαλούμι χρησιμοποιείται σαν τρίμμα στα μακαρόνια, συνοδεύει σαλάτες, σκέτο μέσα σε κυπριακή πίτα, ψήνεται στα κάρβουνα, μπαίνει σε ομελέτα, φτιάχνουν χαλλουμόπιτα, τηγανίζεται κ.ά.

Ένα χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει το χαλούμι από τα υπόλοιπα τυριά είναι ότι δεν λιώνει στο μαγείρεμα (είτε ψητό είτε τηγανιτό). Στην Κύπρο μάλιστα το ξεχωρίζουμε από τα υπόλοιπα τυριά σαν να είναι ξεχωριστό είδος!!! Έτσι είναι πολύ συνηθισμένη η ερώτηση «θέλεις να φας χαλούμι ή τυρί;

Είναι ημίσκληρο τυρί, το οποίο κατασκευάζεται από μίγμα αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος, ή εξ ολοκλήρου από αιγοπρόβειο γάλα και μπορεί να ψηθεί στη σχάρα ή στο τηγάνι. Το χαλούμι, όπως και η αναρή, αντίθετα από άλλα τυριά, είναι άσπρου χρώματος και σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι ότι δεν λειώνει στην υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά το ψήσιμό του.

Αποτελεί βασικό εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου με συνεχή ανοδική πορεία στις πωλήσεις σε πολλές χώρες του κόσμου.

Στην κυπριακή γαστρονομία το χαλλούμι σπανίως το βρίσκεις σε καταλόγους μη παραδοσιακών εστιατορίων, σε αντίθεση με πολλά εστιατόρια στην Βρετανία, που το έχουν αναδείξει σε γαστρονομική λιχουδιά. Οι Βρετανοί το λατρεύουν, μάλιστα έχει βγει και έξω από τα γκουρμέ εστιατόρια, έχει γίνει street food, τα halloumi fries, με πολλούς θαυμαστές.

Μια εύκολη συνταγή για να τα φτιάξετε:

• 250γρ. χαλλούμι
• 2 κουταλιές αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 1 κουταλιά πάπρικα
• Ηλιέλαιο για το τηγάνισμα

1. Κόψτε το χαλλούμι σε μπαστουνάκια.
2. Ανακατέψτε το αλεύρι με την πάπρικα και μετά βουτήξτε τα κομμάτια του χαλλουμιού μέσα στο μίγμα.
3. Τηγανίστε το χαλλούμι σε καυτό λάδι για 3 λεπτά έως ότου γίνουν τραγανιστά.
4. Σερβίρετε τα hallumi fries με το αγαπημένο σας dip.

Kαλή σας όρεξη!!