Η Εκκλησία της Παναγίας του Μουτουλλά!

Πρόκειται για την εκκλησία «Υπεραγία Θεοτόκος του Γερακιώτου» ή όπως ονομάστηκε αργότερα «Παναγία του Μουτουλλά» και βρίσκεται στην κοιλάδα της Μαραθάσας!

Η «Παναγία του Μουτουλλά» βρίσκεται στις νότιες παρυφές του ορεινού χωριού Μουτουλλάς, της επαρχίας Λευκωσίας, στα βουνά Μαραθάσας, της ορoσειράς του Τροόδους. Είναι μικρός ορθόδοξος χριστιανικός ναός της περιόδου της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο. 

Το επίσημο όνομα του ναού είναι «Υπεραγία Θεοτόκος του Γερακιώτη». Η επωνυμία του ναού "Υπεραγία Θεοτόκος του Γερακιώτη" οφείλεται στο «επίθετο» του κτήτορα του ναού Ιωάννη Γερακιώτη, ενώ το όνομα «Παναγία του Μουτουλλά», οφείλεται στο δεύτερο επίθετο του κτήτορα, Μουτουλλάς.

Η Εκκλησία της «Παναγίας του Μουτουλλά», θεωρείται η παλαιότερα χρονολογημένη εκκλησία της Κύπρου με αμφικλινή ξύλινη στέγη.

Σύμφωνα με Κτητορική επιγραφή, η οποία βρίσκεται στο ιερό βήμα του ναού, αναφέρει ως χρονολογία που χτίστηκε η εκκλησία το έτος 1280 μ.Χ, και χτίστηκε ως οικογενειακό παρεκκλήσι. Στην επιγραφή απεικονίζονται ο Ιωάννης Μουτουλλάς και η σύζυγός του Ειρήνη να κρατούν ομοίωμα του ναού.

Η «Παναγία του Μουτουλλά», αποτελεί σημαντικό δείγμα Υστεροβυζαντινής αρχιτεκτονικής και τέχνης στην Κύπρο καθώς είναι και το μοναδικό ασφαλώς χρονολογημένο μνημείο του 13^ου αιώνα. Λόγω της σημασίας της έχει κηρυχθεί από το Δεκέμβριο του 1985 «Μνημείο παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς», από την UNESCO και βρίσκεται στον κατάλογο των μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.

Φωτογραφία: Margarita Constantinou

Η τοιχοδομία του ναού είναι από μεγάλους ακανόνιστους λίθους. Η στέγη του είναι δίρριχτη, επικλινής, με επίπεδα κεραμίδια, κατασκευασμένη από ξύλο της περιοχής. Τέτοιες στέγες είναι πολύ κοινές στους ναούς του Τροόδους λόγω της εύκολης και φθηνής κατασκευής τους. Η εκκλησία της «Παναγίας του Μουτουλλά», είναι η παλαιότερη εκκλησία της Κύπρου με αμφικλινή ξύλινη στέγη. Η εκκλησία ανήκει στο γνωστό αρχιτεκτονικό τύπο των ξυλόστεγων μονόχωρων ναών της οροσειράς του Τροόδους. O νάρθηκας προστέθηκε σε κατοπινό στάδιο, μετά τις αρχές του 16ου αιώνα, και περιβάλλει τη δυτική και βόρεια πλευρά της εκκλησίας. Η ξύλινη αμφικλινής στέγη καλύπτει και το νάρθηκα

Όλες οι τοιχογραφίες του Ιερού Βήματος και του κυρίως ναού είναι του 1280, εκτός από την τοιχογραφία που εικονίζει την Υπαπαντή, στο νότιο τοίχο και η οποία είναι σύγχρονη με την μεγάλη σύνθεση της Δευτέρας Παρουσίας στο εξωτερικό του βόρειου τοίχου και η οποία χρονολογείται τέλη του 14^ου αρχές του 15^ου αιώνα.

 Φωτογραφία: Cyprus National Commission for Unesco

Επίσης, όλες οι τοιχογραφίες διακρίνονται για την γραμμική τους λιτότητα, την περιορισμένη χρωματική κλίμακα και τις κακές αναλογίες των μορφών. Τα κορμιά είναι κοντόχοντρα, τα κεφάλια δυσανάλογα με τα σώματα, τα μάτια ορθάνοιχτα με τονισμένη την κόρη. Ο ζωγράφος παραμένει άγνωστός. Ωστόσο η τεχνοτροπία του μαρτυρά ότι είχε επιδράσεις από βυζαντινά πρότυπα του 12ου αιώνα και τη σύγχρονή του δυτική ζωγραφική. Υπάρχουν επίσης στοιχεία της ζωγραφικής που αναπτύχθηκε στα σταυροφορικά κρατίδια της Ανατολής, στην Καππαδοκία, την Κρήτη και γενικά σε απομακρυσμένους ελληνικούς τόπους.

Ώρες Λειτουργίας:  Δευτέρα – Παρασκευή 07:30 – 15:00 (Κλειστή το Σάββατο και την Κυριακή).

Θερινό Ωράριο: Δευτέρα - Παρασκευή, 08:00 - 15:00 / Σάββατο - Κυριακή, 09:00 - 15:00 (Κλειστή κατά τις Δημόσιες Αργίες)

Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 22952677, 22953385 / 97 733 480 (κυρία Ελένη) 
Δέχονται επισκέψεις από ομάδες μετά από συνεννόηση

Τμήμα Αρχαιοτήτων
www.moutoullas.com.cy

*Η εκκλησία είναι προσβάσιμη για άτομα σε τροχοκάθισμα. Υπάρχει χώρος στάθμευσης. Δεν υπάρχουν χώροι υγιεινής. Βιβλία (ελληνικά γερμανικά και αγγλικά) για την ιστορία της εκκλησίας μπορεί να αγοράσει κάποιος από το Κοινοτικό Συμβούλιο Μουτουλλά. Οι συναλλαγές μόνο με μετρητά.