Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή στον Καλοπαναγιώτη

Ένα θαυμαστό αποτέλεσμα αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων από τον 11ο μέχρι τον 18ο αιώνα

Η μονή του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή βρίσκεται στην οροσειρά του Τροόδους, μέσα στην κοιλάδα της Μαραθάσας και είναι κτισμένη απέναντι από το χωριό Καλοπαναγιώτης. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ιδρύθηκε η μονή. Σύμφωνα όμως με πηγές, το μοναστήρι συνέχισε να λειτουργεί ως τον 19ο αιώνα και από τότε λειτουργεί μόνο σαν ναός. Το 1985 συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Το συγκρότημα των κτηρίων του Μοναστηριού
Το συγκρότημα των κτηρίων του Μοναστηριού του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, όπως είναι σήμερα είναι αποτέλεσμα πολλών οικοδομικών παρεμβάσεων που έγιναν κατά περιόδους. Πιο συγκεκριμένα. το καθολικό, δηλαδή η κύρια ενοριακή εκκλησία της κοινότητας, που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ηρακλείδιο, ανάγεται στον 11ο αιώνα. Το νοτιότερο κτήριο του συγκροτήματος, ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς ναού με τρούλο και χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Κατά το 12ο αιώνα προστέθηκε στη βόρεια του πλευρά, πάνω από τον τάφο του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, ένα καμαροσκέπαστο ομώνυμο παρεκκλήσι το οποίο κατέρρευσε και ξανακτίστηκε το 18ο αιώνα. Στη βόρεια πλευρά του παρεκκλησιού αυτού, κατά τον 15ο αιώνα, προστέθηκε το λεγόμενο «λατινικό» παρεκκλήσι, εικάζεται ότι κτίστηκε για τις λατρευτικές ανάγκες των Λατίνων. Τέλος, άγνωστο παραμένει το ποτέ ακριβώς τοποθετήθηκε η τεράστια ξύλινη στέγη η οποία κάλυψε ολόκληρο το συγκρότημα. Η προσθήκη αυτή έγινε αναμεσά στον 15ο και 18ο αιώνα. 

Η διακόσμηση της Μονής
Οι διάφορες προαναφερθείσες αρχιτεκτονικές φάσεις σηματοδοτούν και την διακόσμηση της Μονής. Πιο συγκεκριμένα, οι τοιχογραφίες που σώζονται στην αψίδα του Ιερού Βήματος του καθολικού του Αγίου Ηρακλειδίου, ανάγονται στον 11ο και 12ο αιώνα. Ο υπόλοιπος ναός είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο 13ο και 14ο αιώνα. 

Ο νάρθηκας, όπως μαρτυρεί η επιγραφή είναι έργο του Κωσταντινουπολίτη ζωγράφου που κατέφυγε στην Κύπρο μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης στα 1453. Η διακόσμηση του οποίου ακολουθεί ρεύματα της πρωτεύουσας. Οι τοιχογραφίες του «λατινικού» χρονολογούνται στα 1500 και εντάσσονται στην «ιταλοβυζαντινή» τεχνοτροπία. Το ξύλινο τέμπλο του ναού του Αγίου Ηρακλειδίου, φέρει γραπτή διακόσμηση που μιμείται οικόσημα και χρονολογείται στο 13ο-14ο αιώνα. Πρόκειται για το αρχαιότερο σωζόμενο ξύλινο τέμπλο της Κύπρου.

Τέλος, στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, σώζεται η κάρα του Αγίου, μέσα σε αργυρεπίχρυση λειψανοθήκη τοποθετημένη σε ειδική κόγχη. Ο Άγιος γιορτάζει κάθε χρόνο στις 4 Οκτωβρίου.

• Πηγή: http://www.immorfou.org.cy/monasteries/saint-john.html 
• Φωτογραφικό υλικό από τις ακόλουθες σελίδες στις οποίες θα βρείτε τις ανάλογες επισημάνσεις για τους κατόχους των πνευματικών δικαιωμάτων των φωτογραφιών.  
  • https://web.facebook.com/Kalopanagiotis/ 
  • https://web.facebook.com/marathasa/
  • https://web.facebook.com/picturesofcy/