Λέμπα - Λάκκοι. Προϊστορικοί Οικισμοί

Το χαλκολιθικό χωριό.

Δύο από τους πιο αντιπροσωπευτικούς προϊστορικούς οικισμούς της Χαλκολιθικής περίοδου βρίσκονται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κύπρου, στην επαρχία Πάφου. Αυτοί είναι οι οικισμοί της Λέμπας - Λάκκοι και Κισσόνεργα - Μοσφιλιά.

Ο οικισμός της Λέμπας χρονολογείται στα τέλη της Χαλκολιθικής περιόδου (3,500 - 2,400 Π.Χ.), ενώ η Κισσόνεργα είχε καταληφθεί από την Ακεραμική Νεολιθική Περίοδο μέχρι την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (6,200 - 2,300 π.Χ.). Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των προϊστορικών χωριών είναι οι κατασκευές απο κυκλικές πυκνές συστάδες κυρίως με διάμετρο 3 - 16m.

Οι ανασκαφές στη Λέμπα - Λάκκοι έφεραν στο φως τα ερείπια απο επτά δομές, τρεις από αυτούς διατηρούνται σε καλή κατάσταση τα λίθινα θεμέλια τους. Στις δύο μεγαλύτερες δομές μια κεντρική εστία ανακαλύφθηκε από πέτρες που καλύπτεται με ένα ασβεστοκονίαμα, ενώ στο πάτωμα υπήρχαν τρύπες που στήριζαν την οροφή. Αυτά τα τρία κτίρια είναι ίσως μέρη του ίδιου εγχώριου συγκροτήματος, παρουσιάζοντας διαφορετικά δωμάτια του ίδιου σπιτιού αντί για τρία διαφορετικά σπίτια.

Κοντά στα σπίτια, ανασκάφηκε ένας σημαντικός αριθμός απο τάφους. Οι νεκροί θάβονταν σε συνεσταλμένη στάση. Η πλειοψηφία των σκελετών ήταν παιδιά και βρέφη, που μπορεί να δείχνουν ότι ορισμένοι ενήλικες θάφτηκαν σε μια διαφορετική θέση μακριά από τον οικισμό. Οι προσφορές στους τάφους, ένα ή δύο σε κάθε τάφο, που αποτελούνταν κυρίως από μενταγιόν ή μικρά ειδώλια, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχε ήδη πίστη στη μετά θάνατον ζωή.

Τα ειδώλια της περιόδου αυτής ήταν σταυροειδής, κατασκευασμένα από ασβεστόλιθο ή πικρόλιθο, και αντιπροσωπεύουν σχηματικά την ανθρώπινη μορφή σε σχέση με τη γονιμότητα και την αναγέννηση. Είναι το πιο πιθανό να σχετίζεται με θρησκευτικές πρακτικές που σχετίζονταν με τη γέννηση.

Ένας μεγάλος αριθμός οστών ζώων και σπόροι, επίσης ήρθαν στο φως, σηματοδοτώντας μια ανεπτυγμένη οικονομία. Οι κάτοικοι της Λέμπας καταπιάστηκαν στη συλλογή και την καλλιέργεια διαφόρων φυτών, στο κυνήγι και το ψάρεμα. Μια σειρά από άλλες τέχνες αναπτύχθηκαν επίσης εκείνο το διάστημα, όπως η κατασκευή εργαλείων από πέτρα, οστά και κέρατα, την παραγωγή κεραμικών αντικειμένων, την θεραπεία του ξύλου και του δέρματος, καθώς και την υφαντική και καλαθοπλεκτική.

Η Λέμπα εγκαταλείφθηκε γύρω στο 2400 π.χ, όπως και η Κισσόνεργα έναν αιώνα αργότερα.


Το πειραματικό χωριό

Το πειραματικό χωριό Λέμπα ήταν το πρώτο πρόγραμμα της πειραματικής αρχαιολογίας σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Συνολικά, επτά δομές έχουν αναδημιουργηθεί από υλικά όπως πέτρα, ξύλο, πηλό και γύψο, και οι μέθοδοι της τεχνολογίας και κατασκευής που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τα ίδια με αυτά της Χαλκολιθικής περιόδου.


Το πρώτο μεγαλύτερο από τα κυκλικά σπίτια που χτίστηκαν έχει εξωτερική διάμετρο 10 μέτρα και αντιπροσωπεύει ένα Μέσο Χαλκολιθικό σπίτι. Το δεύτερο και το τέταρτο σπίτι αντιπροσωπεύει δομές της Ύστερης Χαλκολιθικής περιόδου, ενώ το τρίτο είναι της πρώτης φάσης της Μέσης Χαλκολιθικής περιόδου. 

Τα υπόλοιπα από τα σπίτια κατασκευάστηκαν με σκοπό να καταστραφούν, είτε από πυρκαγιές για να βοηθήσει τους αρχαιολόγους να κατανοήσουν και να εξηγήσουν τα ερείπια από τα αρχαία σπίτια που καταστράφηκαν κατά παρόμοιο τρόπο.