Παναγία του Άρακα

στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO

Η εκκλησία της Παναγίας του Άρακα βρίσκεται στην οροσειρά του Τροόδους, στην περιοχή της Πιτσιλιάς, μεταξύ των χωρίων Λαγουδερά και Σαράντι. Το προσωνύμιο «του Άρακα» προέρχεται πιθανότατα από το φυτό Αρακάς το οποίο ευδοκιμεί στην περιοχή ή από τη λέξη «ιέρακας», που σημαίνει γεράκι.
Φωτογραφία:Neophytos Neophytou

Πρόκειται για το καθολικό της ομώνυμης Μονής που χρονολογείται ως κτίσμα του δευτέρου μισού του 12ου αιώνα. Σύμφωνα με τον Ρώσο Μοναχό Βασίλι Μπάρσκυ, η Mονή της Παναγίας του Άρακα, το 1735 βρισκόταν σε παρακμή και εκεί διέμεναν μόλις τρεις μοναχοί. Σύμφωνα με άλλες ιστορικές πηγές το Μοναστήρι εξακολουθούσε να λειτουργεί μέχρι τον 19ο αιώνα. 

Η Παναγία του Άρακα ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόκλιτου ναού με τρούλο και η στέγη της εξωτερικά σχηματίζει σταυρό. Η στέγη καλύφθηκε με ξύλινη αμφικλινή στέγη με αγκιστρωτά κεραμιδιά, πιθανόν κατά τον 14ο αιώνα. Ο τρούλος καλύπτεται από ξεχωριστή στέγη, ενώ τον 18ο αιώνα κατεδαφίστηκε ο δυτικός τοίχος και έγινε επέκταση του ναού.Φωτογραφία:Neophytos Neophytou

Στο εσωτερικό του ναού θα δει κάνεις μοναδικές τοιχογραφίες. Σύμφωνα με την επιγραφή πάνω από την είσοδο του ναού η διακόσμηση έγινε με δαπάνη του Λεοντίου Αυθέντη το Δεκέμβριο του 1192.  Οι εν λόγω τοιχογραφίες αποτελούν την πιο ολοκληρωμένη σειρά τοιχογραφιών της Μέσης Βυζαντινής περιόδου στην Κύπρο.
Φωτογραφία:Neophytos Neophytou

Ο ζωγράφος της Παναγίας του Άρακα θεωρειται ότι είναι ο Θεόδωρος Αψευδής, ο οποίος στα 1183 ζωγράφισε την Εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο. Στην αψίδα του ιερού βήματος αναπαρίσταται η Παναγία με τους Αρχάγγελους και τους Ιεράρχες, το ημικυκλικό τοίχος της αψίδας είναι ζωγραφισμένα τα πορτραίτα των επτά κυπρίων Αγίων, στο τυφλό τόξο πάνω από την βόρεια είσοδο απεικονίζεται η Θεοτόκος, τοιχογραφία που χρονολογείται κατά τον 14ο αιώνα από τον ζωγράφο Λεόντιο, ενώ κατά τον 17ο αιώνα χρονολογούνται οι τοιχογραφημένες μορφές των Αγίων στον εξωτερικό βόρειο τοίχο καθώς και το ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται στα 1673.

Οι σημαντικότερες από τις εικόνες της εκκλησίας της Παναγίας του Άρακα, είναι εκείνες του Χριστού και της Θεοτόκου Αρακιώτισσας, οι οποίες έχουν αποδοθεί στον Θεόδωρο Αψευδή και χρονολογούνται στο τέλος του 12ου αιώνα.Φωτογραφία:Neophytos Neophytou

Από το 1985 η εκκλησία της Παναγίας του Άρακα, περιλαμβάνεται, μαζί με εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους, στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Σήμερα(2018) εκτός από την εκκλησία, στην βόρεια πλευρά της σώζεται και ένα διώροφο κτίσμα το οποίο χρησίμευε ως κατοικία του ιερέα. Ασαφές παραμένει εν τούτοις το αν η εκκλησία έχει ιδρυθεί ως μοναστήρι ή εξελίχθηκε σε μοναστήρι αργότερα ενώ αρχικά ήταν παρεκκλήσι. 
Φωτογραφία:Neophytos Neophytou

Η ιερά Μονή της Παναγίας του Άρακα πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο.         

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ