Ποταμοί της Κύπρου

Πηγάζουν από το Τρόοδος και τον Πενταδάκτυλο

Οι μεγαλύτεροι ποταμοί του νησιού πηγάζουν από την οροσειρά του Τροόδους, η οποία δέχεται και τη μεγαλύτερη βροχόπτωση απ' όλες τις περιοχές της Κύπρου. 

Ανέκαθεν ο άνθρωπος αξιοποιούσε τα νερά των ποταμών προς όφελός του με διάφορους τρόπους. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι η ύδρευση των κατοικημένων περιοχών και η άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Παλαιότερα χρησιμοποιούσαν τη δύναμη της ροής ενός ποταμού κατασκευάζοντας νερόμυλους στην όχθη του. Ερείπια τέτοιων νερόμυλων είναι διάσπαρτα σε όλη την Κύπρο. Φωτογραφία:Kanali 6

Οι περισσότεροι ποταμοί της Κύπρου ρέουν για 3 με 4 μήνες το χρόνο και κατά τους υπόλοιπους μήνες στερεύουν. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα τμήματα των ποταμών Ξερού, Διαρίζου, Καργώτη, Μαραθάσας, Κούρη και Γερμασόγειας, τα οποία βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο στη περιοχή του Τροόδους και έχουν συνεχή ροή. 

Οι πιο πολλοί ποταμοί έχουν μάλλον απότομη κλίση εκτός από τα ποτάμια στις πεδινές εκτάσεις κατά μήκος της νότιας ακτής του νησιού. Ωστόσο τα πιο πολλά τμήματα των ποταμών, βρίσκονται σε ενδιάμεσο υψόμετρο.
Αποτέλεσμα για ανάπτυξη των υδάτινων πόρων της Κύπρου, ήταν η κατασκευή φραγμάτων, στα οποία διοχετεύονται τα νερά μεγάλων ποταμών και αποθηκεύεται σε αυτά το 30% της επιφανειακής απορροής. Το υπόλοιπο 70% εμπλουτίζει τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα, από το οποίο το 1/3 περίπου ρέει υπόγεια στη θάλασσα. Ένεκα της κατασκευής φραγμάτων, το ποσοστό νερού που ρέει κάθε χρόνο επιφανειακά στη θάλασσα είναι πολύ μικρό και μειώνεται συνεχώς. 

Με βάση στοιχεία του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων από μελέτη που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, το 31.5% των ποτάμιων οικοσυστημάτων της Κύπρου που μελετήθηκαν κατατάχθηκαν στην κατηγορία καλή οικολογική κατάσταση, 35.2% στη μέτρια, 7.4% στην ελλιπή και 1.4% στην κακή οικολογική κατάσταση ενώ για το ¼ από αυτά (24.5%) δεν υπήρξαν επαρκή δεδομένα για την κατηγοριοποίηση τους.

Όσον αφορά τη χημική κατάσταση των ποτάμιων οικοσυστημάτων του τόπου μας, το 71% βρίσκεται σε καλή χημική κατάσταση και μόλις το 4% σε χημική κατάσταση κατώτερη της καλής.

Οι μεγαλύτεροι σε μήκος ποταμοί της Κύπρου, είναι:

• Πεδιαίος με μήκος 98 χιλιόμετρα
• Γιαλιάς με 88 χιλιόμετρα
• Σερράχης με 55 χιλιόμετρα
• Διαρίζος με 42 χιλιόμετρα
• Ξερός Ποταμός με 41,5 χιλιόμετρα και
• Έζουσα με 41 χιλιόμετρα

Φωτογραφία: P. Georgiades

Ακολουθούν με μικρότερο μήκος οι ποταμοί:

• Κούρης
• Ακάκι
• Χαποτάμι
• Περιστερώνας
• Οβγός
• Τρέμινθος
• Ελιάς
• Σταυρός της Ψώκας
• Πεντάσχοινος
• Καργώτης
• Βασιλικός
• Μαρώνι
• Γερμασόγεια
• Ατσάς
• Λιμνάτης
• Κρυός
• Αλυκός
• Γαρύλλης
• Σέτραχος
• Λιμνίτης κ.α. 

Φωτογραφία:Vasilis Lazandreas‎

Από την οροσειρά του Πενταδακτύλου πηγάζουν μικρά ρυάκια τα οποια χύνονται στη θαλάσσια περιοχή της Κερύνειας όπως το Αργάκι των Καραβιών, Καταρράκτης, Κηπιά, κλπ. 

Επιπρόσθετα από τον Πενταδάκτυλο πηγάζουν επίσης ρυάκια τα οποία διασχίζουν την κεντρική πεδιάδα και χύνονται στον κόλπο της Μόρφου όπως ο Αλουπός και το Αργάκι του Παλαιοκάστρου και στον κόλπο της Αμμοχώστου όπως ο Γεροκόλυμπος, ο Καλαμούλης, Άγιος Σάββας, Γεροπόταμος κ.ά. 
Φωτογραφία:Sofia Konsta

Κάποια άλλα ρυάκια που πηγάζουν από τον Πενταδάκτυλο διασχίζουν την κεντρική πεδιάδα και ενώνονται με άλλους κύριους ποταμούς.

Οι κυριότερες απειλές για τα ποτάμια της Κύπρου είναι τα αστικά λύματα, τα βιομηχανικά απόβλητα και τα απόβλητα από μεγάλες τεχνικές εγκαταστάσεις και τα κτηνοτροφικά απόβλητα από κτηνοτροφικές μονάδες. Επίσης, πηγές ρύπανσης είναι και οι χώροι διάθεσης στερεών αποβλήτων και οι διηθήσεις και απορροές από αγροτικές δραστηριότητες.