Κυπριακές Παραδόσεις

Οι Κύπριοι είναι πολύ περήφανοι για την πολιτιστική τους κληρονομιά, η οποία εκτείνεται πάνω από 9000 χρόνια πίσω. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά με μια τέτοια μακρά ιστορία και πολυπολιτισμικότητα; Για να κατανοήσετε καλύτερα τις παραδόσεις τα ήθη και τα έθιμα μας σας παρουσιάζουμε πιο κάτω τις βασικότερες εκδηλώσεις/γιορτές.

 

Τα έθιμα του γάμου επικεντρώνονται κυρίως το ζευγάρι, περιλαμβάνοντας τον κουμπάρο και την κουμέρα (κουμπάρα), τις οικογένειες του ζεύγους, τους φίλους του και συχνά ολόκληρο το χωριό καθότι πολλές τελετουργίες συμβολίζουν τη δέσμευση του ζευγαριού και τη θέση τους στο κυπριακή κοινωνία. Ορισμένα τελετουργικά περιλαμβάνουν περιτυλίγματος κόκκινο μαντηλιού γύρω από τη μέση της νύφης και του γαμπρόυ, το ξύρισμα του γαμπρού, "το χορό των ρούχων του γάμου", την τοποθέτηση των στεφάνων στέφανα στο νυφικό ζευγάρι, την ανταλλαγή των βέρων και το πέταγμα ρυζιού στους νεόνυμφους ως σύμβολο γονιμότητας. Στις ανύπαντρες κοπέλες προσφέρονται ζαχαρωμένα αμυγδαλα και ένα κομμάτι ευλογημένη κόκκινη κορδέλα για να την τοποθετήσουν κάτω από το μαξιλάρι τους το βράδυ και να ονειρευτούν τον άντρα που θα παντρευτούν. Από την άλλη, οι ανύπαντροι άνδρες αρπάζουν την ευκαιρία να δουν όλες τις ελεύθερες κοπέλες  συγκεντρώμένες και να τις φλερτάρουν. 

 

Η Καθαρά Δευτέρα είναι μια πραγματικά μεγάλη οικογενειακή γιορτή που σηματοδοτεί την έναρξη της πενηνταήμερης ορθόδοξης νηστείας που τελειώνει μετά τα μεσάνυχτα του Σαββάτου της Ανάστασης. Παρέες και οικογένειες πηγαίνουν στην εξοχή για ένα τεράστιο πικ-νικ με χόρτα και κουλούρια διαφόρων ειδών και πετούν χαρταετούς. Υπάρχουν πολλοί διασκεδαστικοί αγώνες πέταγματος χαρταετού για να παρακολουθήσετε! Παραδοσιακά η γιορτή αυτή σηματοδοτεί επίσης και την έναρξη της άνοιξης.

 

Το μαρτούι (μαρτάκι) είναι μια παράδοση πολύ γνωστή όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα και σε ορισμένες περιοχές των Βαλκανίων. Είναι ένα βραχιόλι φτιαγμένο από στριμμένη κόκκινη και λευκή κλωστή (το κόκκινο συμβολίζει την αγάπη για το όμορφο και το λευκό την καθαρότητα) και τα παιδιά το φορούν στον καρπό του χεριού τους από την 1η έως τις 31η Μαρτίου. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, το μαρτούι προστατεύει τα παιδιά από τον πρώτο ήλιο της άνοιξης, για να μην καούν και να καταστρέψει το όμορφο δέρμα τους. Κατασκευάζεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται την πρώτη ημέρα του Μαρτίου, πριν φύγει το παιδί από το σπίτι.

 

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή στο Ορθόδοξο ημερολόγιο. Την Μεγάλη Παρασκευή οι νοικοκυρές κάνουν δεκάδες φλαούνες (γλύκισμα με γέμιση τυριού και σταφιδάκια το οποίο μπορεί να αγοραστεί και από τοπικό αρτοποιεία). Αργότερα το πρωί, οι γυναίκες πενθούν για το θάνατο του Ιησού και πάνε στην τοπική εκκλησία για να διακοσμήσουν τον επιτάφιος με λουλούδια. Το Σάββατο της Ανάστασης, οι άνθρωποι παρακολουθούν στην εκκλησία την τελετή μέχρι τα μεσάνυχτα. Κατά την έξοδο από την εκκλησία, ακούγονται ευχές του ενός προς τον άλλο με λόγια όπως: «Χριστός Ανέστη» και «Αληθώς Ανέστη». Κεριά και φωτιές συμπληρώνουν το σκηνικό, ενώ κροτίδες πιθανόν να ακούγονται σε όλο το νησί. Οι περισσότεροι άνθρωποι, μετά τα μεσάνυχτα και αφού ακούσουν τον "Καλό Λόγο" συγκεντρώνονται σε οικογενειακά ή φιλικά σπίτια για να φάνε την παραδοσιακό σούπα του Πάσχα, Αυγολέμονη (Avgolemoni).

 

Την 1η Μαΐου τηρείται μια από τις ομορφότερες παραδόσεις της Κύπρου. Με την άφιξη εκείνης της ημέρας οι άνθρωποι του νησιού γιορτάζουν την απανταχού άνθηση της φύσης και την τιμούν με τη δημιουργία στεφάνων λουλούδιών τα οποία κρεμούν στην κεντρική πόρτα του σπιτιού τους για να υποδεχτούν με αυτόν τον τρόπο την άνοιξη στα σπίτια και τις καρδιές τους.

 

Ο Κατακλυσμός είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε διάρκεια κυπριακούς εορτασμούς, και πραγματοποιείται πενήντα ημέρες μετά το Ορθόδοξο Πάσχα. Όλοι οι εορτασμοί έχουν σαν επίκεντρο το νερό και οι τα μεγαλύτερα πανηγύρια-εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε όλες τις παραθαλάσσιες περιοχές με το πιο δημοφιλές να είναι αυτό της Λάρνακας. Οι εκτάσεις βόλτας μπροστά στη θάλασσα μετατρέπονται σε μεγάλες υπαίθριους χώρους με παιχνίδια, διασκέδαση, παραδοσιακές πάγκους των τροφίμων,κ.α. Τα γεγονότα διαρκούν για 7-10 ημέρες και περιλαμβάνουν διαγωνισμούς στο κολύμπι και με βάρκα, παραδοσιακά τραγούδια και χορούς και διαγωνισμούς μουσικής.

 

Η Γιορτή του Κρασιού είναι ένα πολιτιστικό γεγονός που οι άνθρωποι συνήθιζαν να διοργανώνουν από την αρχαιότητα, όταν παρόμοιοι εορτασμοί πραγματοποιούνταν προς τιμήν του Διονύσου, θεού του αμπελιού και του κρασιού και της Αφροδίτης, θεάς της ομορφιάς και του έρωτα. Κατά τη διάρκεια αυτών των εορτασμών, οι άνθρωποι λάτρευαν τους θεούς τους, αλλά φυσικά φρόντιζαν και για τη δική τους διασκέδαση πάρα πολύ. Από το 1961, η Γιορτή του Κρασιού είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της Λεμεσού, που θεωρείται η πρωτεύουσα των κυπριακών κρασιών. Η γιορτή διοργανώνεται στον Δημοτικό Κήπο Λεμεσού και διαρκεί 12 ημέρες. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, οι επισκέπτες μπορούν να δοκιμάσουν τα κυπριακά κρασιά, καθώς και παραδοσιακά κυπριακά φαγητά. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα μικρό τέλος εισόδου, οι επισκέπτες μπορούν να πιουν όσο κρασί επιθυμούν δωρεάν. Εκεί, μπορείτε επίσης να δείτε το παραδοσιακό πατητήρι και να απολαύσετε στο υπαίθριο θέατρο παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια καθώς επίσης θεατρικές παραστάσεις από ομάδες Κυπρίων και ξένων ερμηνευτών.

 

Οι καλικάντζαροι είναι πλάσματα με πολλά ονόματα: καλιβρούσηδες, καλακάντζουρα, λυκοκάντζροι, κακανθρωπίσματα, εξαποδώ κ.λ.π. Από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνεια, που όλο το χρόνο πελεκούν με τα τσεκούρια τους τους στύλους που στηρίζουν τη γη, ανεβαίνουν στην επιφάνειά της για να κάνουν κακό στους ανθρώπους. Περιγράφονται συνήθως ως μαύροι, άσχημοι, με κόκκινα μάτια και τριχωτό σώμα και ο καθένας από αυτούς έχει ένα ελάττωμα. Πιθανόν να είναι κουτσοί, στραβοί, με ένα μάτι, ένα πόδι ή πλατιά πόδια. Μεταξύ τους υπάρχουν πάντα διαφωνίες και για το λόγο αυτό δε μπορούν να συνεργαστούν και ό,τι αρχίζουν μένει πάντα ανολοκλήρωτο. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να βλάψουν τους ανθρώπους αν και το επιθυμούν πολύ. Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τα έγκατα της γης και περιμένουν μέρα και νύχτα για να μπουν μέσα στα σπίτια. Λίγες μέρες αργότερα, τους προσφέρουμε ξεροτήγανα, λοκουμάδες,) και λουκάνικο τα οποία πετάμε στη στέγη του σπιτιού όπου πιστευεται πως βρίσκονται για να τα φάνε και να πάνε ξανά μακριά.

 

Τα Χριστούγεννα στην Κύπρο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με οικογενειακές στιγμές. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά, φορώντας χαριτωμένα σκουφάκια του Άγιου Βασίλη πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα στη γειτονιά, κρατώντας τα μουσικά τρίγωνα και τραγουδούν τα κυπριακά κάλαντα. Ο Άγιος Βασίλης που πετάει σε όλο τον κόσμο κάνει μια στάση και σε κάθε σπίτι της Κύπρου για να απολαύσει ένα νόστιμο κομμάτι Βασιλόπιτας, μιας πίτα που ονομάζεται έτσι προς τιμήν του. Στη Βασιλόπιτα είναι κρυμένο το "τυχερό νόμισμα" και η παράδοση λέει ότι αυτός που θα το βρει πρέπει να το κρατήσει στο πορτοφόλι του για το υπόλοιπο του έτους, ώστε να μη μείνει πότέ χωρίς χρήματα!

 

Ο Κυριακάτικος καφές μετά τον πρωινό εκκλησιασμό είναι μια παράδοση που καλά κρατεί. Συγγενείς και φίλοι μαζεύονται όλοι μαζί σε κάποιο σπίτι και απολαμβάνουν τον πρωινό τους κυπριακό καφέ συνήθως με τα συνοδευτικά του που όταν έρθει η ώρα του μεσημεριανού γεύματος μετανιώνεις που είσουν ασυγκράτητος. Υπάρχουν και πολλές εκκλησίες συνήθως στα ορεινά χωριά που έχουν ένα χώρο που ονομάζεται Αρχονταρίκι και εκεί συνήθως μετά τον εκκλησιασμό κάθονται όλοι οι παρευρισκόμενοι και απολαμβάνουν το καφέ και την κουβέντα.