Ξωκλήσι της Παναγίας της Γαλόκτιστης

Το ξωκλήσι που κτίστηκε με γάλα, εξού και η ονομασία «Γαλόκτιστη»

Η Παναγία η Γαλόκτιστη είναι ένα από τα αρχαιότερα ξωκλήσια της Κύπρου και βρίσκεται σ’ ένα ύψωμα ανάμεσα στα χωριά Κάτω και Πάνω Πύργος Τυλληρίας, ανάμεσα σε δύο φυσικές, καταπράσινες κοιλάδες. Στο σημείο αυτό κτίστηκε ένας μικροσκοπικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Ήταν ένας μικρός ναος Βυζαντινού τύπου σε σχήμα εγγεγραμμένου Σταυρού. Το σχήμα ήταν εμφανές μόνο στο εσωτερικό του, ενώ εξωτερικά φαινόταν σαν ένα τετράγωνο οικοδόμημα.

Κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας, σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών κατοίκων του χωριού, στο χώρο που βρίσκεται το ξωκλήσι, παλαιότερα υπήρχε ένα χωριό, γνωστό ως «Το χωρκούι» και σ’ αυτό κατοικούσαν αρκετοί βοσκοί. Για τους κατοίκους αυτού του χωριού, μαθαίνουμε πως μια χρονιά είχε πέσει μεγάλη, άγνωστη ζωική ασθένεια όπου αποδεκάτιζε τα κοπάδια τους. Οι κάτοικοι έταξαν της Παναγίας να τους βοηθήσει και να γιατρέψει τα ζώα τους και αυτοί σε αντάλλαγμα θα της έχτιζαν μεγαλύτερη εκκλησία. Η Παναγία τους βοήθησε και τα κοπάδια ανέκυψαν πολύ γρήγορα.

Οι κάτοικοι τότε έσπευσαν να χτίσουν την εκκλησία και να εκπληρώσουν το τάμα τους. Χάλασαν τον μικρό Ναό και άρχισαν να κτίζουν μεγαλύτερο χρησιμοποιώντας νερό από κοντινή πηγή. Όλη μέρα έχτιζαν και το βράδυ γκρεμιζόταν. Αυτό συνεχίστει για αρκετές φορές μέχρι που κατάλαβαν ότι η Παναγία ήθελε κάτι παραπάνω από ένα απλό Ναό. Έτσι αντικατέστησαν το νερό με γάλα από τις κατσίκες τους. Και όπως λέει η παράδοση, ζύμωναν τον πηλό με γάλα και όταν κάποια στιγμή προσπάθησαν να βάλουν νερό ξανά για να συνεχίσουν το χτίσιμο, οι πέτρες δεν κολλούσαν μεταξύ τους, και ολοκλήρωσαν την εκκλησία με γάλα. Η εκκλησία φέρει σχήμα Ελεύθερου Σταυρού με τρούλο που σχηματίζεται από εγγεγραμμένο Σταυρό στα δυτικά και καμαροσκεπαστή Βασιλική στα ανατολικά. Το εσωτερικό ήταν όλο τοιχογραφοιμένο, όπου μέχρι σήμερα διασώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος ανάγεται σε δύο φάσεις: στον 12ο και 14ο αιώνα.
Από τότε μέχρι και σήμερα (2018) η Παναγία η Γαλόκτιστη θεωρείται θαυματουργός και πολλοί άνθρωποι από ολόκληρο το νησί καταφεύγουν στην χάρη Της για να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν προβλήματα θηλασμού και έλλειψης μητρικού γάλακτος.

Ένα από τα θαύματα που εξιστορούνται στο χωριό είναι: για μια οικογένεια από τον Ποταμό του Κάμπου. Η γυναίκα δεν είχε γάλα να θηλάσει το παιδί της, και έτσι ανέβηκαν στο γαϊδουράκι τους και ήρθαν στην Παναγία την Γαλόκτιστη. Προσευχήθηκαν και αμέσως από το στήθος της γυναίκας άρχισε να τρέχει γάλα.

Η εικόνα της Παναγίας της Γαλόκτιστης βρίσκεται στο ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στο κέντρο του χωριού, για λόγους ασφαλείας. Φωτογραφία Έλενα Πλάρκου

Η ιστορία λέει ότι στα παλιά χρόνια οι Χριστιανοί όταν ήθελαν να παρακαλέσουν για κάτι το Θεό, έκαναν όλη νύχτα παρακλήσεις με την εικόνα της Παναγίας.  Μια φορά αποκοιμήθηκαν και όταν ξύπνησαν παρατήρησαν πως έλειπε η εικόνα της Παναγίας κι άρχισαν να κλαίνε γιατί πίστευαν πως την έκλεψαν οι Τούρκοι.  Μετά, όταν επέστρεψαν στο ξωκλήσι τους, την βρήκαν εκεί, γεμάτη νερό με αγιολούλουδα και αναμμένα κεριά.

Το ξωκλήσι της Παναγίας της Γαλόκτιστης είναι πάντοτε ανοιχτό και υποδέχεται τους πιστούς.                                    

Φωτογραφίες: Γιώργος Κωνσταντίνου 13/5/2016