Οι Καλικάντζαροι των Χριστουγέννων

Ένα ιδιότυπο έθιμο της Ελληνικής Λαϊκής Δοξασίας

Οι Καλικάντζαροι ως ορισμός ονομάζονται τα δαιμόνια αρχαίας καταγωγής σύμφωνα με την Ελληνική Δοξασία σύμφωνα με την οποία αυτά τα δαιμόνια εμφανίζονται κατά την διάρκεια των εορτών του Δωδεκαημέρου (25 Δεκεμβρίου - 06 Ιανουαρίου).

Τι πραγματικά όμως είναι αυτοί οι μυστήριοι Καλικάντζαροι;

Η αρχή των μύθων ανάγονται στα πολύ αρχαία χρόνια.

Οι αρχαίοι πίστευαν, πως, τις γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων οι ψυχές έβρισκαν την πύλη του Άδη ανοικτή και ανέβαιναν στον επάνω κόσμο, τριγύριζαν σε κάθε γειτονιά και τρόμαζαν τον κόσμο ανεξέλεγκτα.

Επερχόμενοι στην εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ο μύθος αυτός έγινε κάπως πραγματικότητα. Το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Θεανθρώπου ήταν η απαρχή για γλέντι. Άνθρωποι γιόρταζαν με μουσική, χορούς και μασκαρέματα.

Πολλοί από αυτούς, και εκμεταλλευόμενοι την μεταμφίεση, το περίσσιο θάρρος και καθόλου ίχνος ντροπής έμπαιναν απρόσκλητοι σε σπίτια, πείραζαν ανυποψίαστους περαστικούς και αναστάτωναν τους πάντες.

Για αντάλλαγμα ζητούσαν λουκάνικα και γλυκά, τα γνωστά σε όλους μας ''ξεροτήανα''. Πάντα έβρισκαν τρόπο για να μπουν μέσα στα σπίτια. Κι αν κάποια ήταν κλειδωμένα, τότε δεν δίσταζαν και έκαναν την έφοδό τους από τις καμινάδες.

Όλη αυτή η φασαρία γινόταν αδιάλειπτα επί δώδεκα μέρες.

Όπου και φτάνουμε στις 6 Ιανουαρίου όπου με τον Καθαγιασμό των Υδάτων οι Καλικάντζαροι ως δια μαγείας εξαφανίζονταν. Τότε όλα σταματούσαν και οι άνθρωποι ξέφευγαν από το ''μαρτύριο'' αυτό.

Πως ήταν σε εμφάνιση και σε χαρακτήρα οι Καλικάντζαροι:

Οι απόψεις διίστανται σχετικά με την αμφίεση τους.

Πολλοί πιστεύουν ότι αυτά τα δαιμόνια ήταν μαυριδερά, με άσχημο πρόσωπο, ψηλά και λεπτά. Άλλοι πιστεύουν πως φοράνε σιδεροπάπουτσα και έχουν κόκκινα μάτια, πόδια τράγου και τριχωτό σώμα.

Το κοινό στοιχείο όμως που βρίσκουμε σε κάθε άποψη είναι ότι ο κάθε Καλικάντζαρος είχε και ένα μοναδικό χαρακτηριστικό κουσούρι.

Ο ένας κουτσός, ο άλλος στραβός, ο άλλος μονόφθαλμος κλπ.

Σαν χαρακτήρες είναι διχόγνωμα όντα και πάντα φιλονικούν μεταξύ τους. Για αυτό και δεν μπορούν να πειράξουν τον άνθρωπο γιατί ότι σχέδιο κι αν έχουν σκαρώσει αυτό μένει ημιτελές, αφού κατά την διάρκεια του σατανικού σχεδίου τους, αυτοί ξεκινούν και τσακώνονται μεταξύ τους χωρίς να μπορούν να ολοκληρώσουν την οποιαδήποτε ζαβολιά κι αν σκαρφιστούν.

Ονόματα και χαρακτηριστικά κουσούρια έχουν οι Καλικάντζαροι:

Καταχανάς: Τρώει διαρκώς τα πάντα. ρεύεται και βρωμάει απαίσια.

Μαγάρας: Έχει μεγάλη κοιλιά και αφήνει βρομερά αέρια πάνω στα φαγητά των ανθρώπων.

Μαντρακούκος: Το πρωί κρύβεται στις μάντρες και το βράδυ πειράζει τις γυναίκες που περπατούν στον δρόμο.

Μαλαπέρδας: Του αρέσει να κατουράει στα φαγητά την ώρα που μαγειρεύονται. Γι' αυτό και οι νοικοκυρές κλείνουν καλά το καπάκι της κατσαρόλας.

Κατσικοπόδαρος: Είναι φαλακρός και έχει ένα κατσικίσιο πόδι. Κακορίζικος, ελεεινός και γρουσούζης.

Πως θα γλυτώσετε από τους Καλικάντζαρους:

Αφού πλέον γνωρίζουμε τα βασικά στοιχεία για την συμπεριφορά και τις αναποδιές που φέρνουν στην ζωή μας οι καλικάντζαροι, και ότι το αγαπημένο τους φαγητό είναι το χοιρινό κρέας, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, είναι ώρα να δούμε και πως θα προστατευτούμε από όλο αυτό το κακό που μας βρίσκει τις Άγιες μέρες των Χριστουγέννων.

Οι νοικοκυραίοι για να γλυτώσουν λοιπόν σκεπάζουν το χοιρινό κρέας με σπαράγγια. Αυτά είναι μαλακά και νόστιμα όταν είναι χλωρά. Όταν ξεραθούν όμως γίνονται σκληρά  και αγκαθωτά. Το ίδιο κάνουν και με τα λουκάνικα και ότι άλλο προϊόν παράγεται από χοιρινό κρέας. Έτσι λόγω της σκληρότητας του σπαραγγιού οι Καλικάντζαροι δεν μπορούν να το φάνε.

Οι νοικοκυρές από την άλλη μαζεύουν στο σπίτι όλα τα αγγεία που είχαν αφήσει έξω και βάζουν στο άνοιγμα της καπνοδόχου και πίσω από την πόρτα ένα κόσκινο. Οι καλικάντζαροι αρχίζουν να μετρούν τις τρύπες του κόσκινου ''ένα - δύο, ένα - δύο''. Λόγω του ότι δεν ξέρουν αριθμητική αυτοί μπερδεύονται και χάνουν την ώρα τους. Σαν ξημερώνει όμως τα δαιμόνια αυτά πρέπει να εξαφανιστούν και δεν καταφέρνουν να επιτελέσουν τον σκοπό τους.

Ένα ακόμη όπλο στην φαρέτρα των κατοίκων έναντι των Καλικάντζαρων είναι και το λιβάνι. Το σιχαίνονται. Γι' αυτό ακόμα και σήμερα οι νοικοκυρές κάθε απόγευμα λιβανίζουν το σπιτικό τους και αφήνουν το θυμιατήρι να λιβανίζει δίπλα από το τζάκι καθ' όλη την διάρκεια της νύκτας.

Εκτός όμως από τους πολέμιους νοικοκυραίους υπάρχουν και οι καλοθελητές που θέλουν να ξεφορτωθούν τους Καλικάντζαρους με άλλα μέσα.

Ένα έθιμο λοιπόν που είναι πασίγνωστο και χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα είναι το γνωστό ''Τιτσί, τιτσί λουκάνικο, κομμάτι ξεροτήανο'' όπου πετάμε γλυκά και τηγανίτες στην καπνοδόχο ή στην στέγη του σπιτιού με σκοπό να τα φάνε οι καλικάντζαροι, να χορτάσουν και να φύγουν ήσυχα.