Το εξωκλήσι της Παναγίας Ευαγγελίστριας στο Ξυλοφάγου

Ένα μικρός επίγειος Παράδεισος ένα χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του χωριού

Το εξωκλήσι της Παναγίας βρίσκεται ένα χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του χωριού Ξυλοφάγου, στην περιοχή που ονομάζεται «σύρμα» και για αυτόν τον λόγο πέραν από Παναγία Ευαγγελίστρια ονομάζεται και «Παναγία του συρμάτου». Απέναντι από το ξωκλήσι υπάρχει το σπήλαιο της Παναγίας καθώς και αποτυπωμένα ίχνη σαν πατούσες ποδιού και σύμφωνα με την τοπική παράδοση είναι ίχνη από τις πατούσες της Παναγίας.

Μια μικρή ιστορική αναδρομή:
Στο χωριό Ξυλοφάγου, σύμφωνα με την παράδοση τον 13ο αιώνα υπήρχε ένα μοναστήρι. Κατά τις επιδρομές των Τούρκων το 1426 το μοναστήρι αυτό καταστράφηκε. Ο μοναδικός μοναχός που είχε απομείνει στο μοναστήρι για να σώσει το Ευαγγέλιο και την εικόνα της Παναγίας τα έκρυψε απέναντι από το μοναστήρι σε μια σπηλιά που σήμερα ονομάζεται σπηλιά της Παναγίας.

Μετά από 200 περίπου χρόνια χτίστηκε το εξωκλήσι από δύο αδέρφια τον Χατζιά και τον Βλάχο. Γύρο από το πώς αυτά τα δυο αδέρφια εκτίσαν το εξωκλήσι υπάρχει η παράδοσει ότι το 1876 ο Χατζιάς είδε όνειρο ότι στην περιοχή υπήρχε θαμμένη στη γη μια εικόνα της Παναγίας. Έτσι μετά από αρκετό σκάψιμο βρήκαν την κριμένη εικόνα της Παναγίας την οποία, καθώς λέγεται προσπάθησαν να μεταφέρουν στο χωρίο. Η εικόνα εν τούτοις δεν κουνιόταν από τη θέση της. Κάτω από αυτές τις συνθήκες λοιπόν έκτισαν εκεί το εξωκλήσι που του έδωσαν την προσωνυμία Παναγία «Ευαγγελίστρια» καθώς η εικόνα που βρέθηκε ήταν του Ευαγγελισμού.