Μουσείο και Eκκλησία Aγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή

Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή βρίσκεται σε κεντρική περιοχή της οροσειράς του Τροόδους, μέσα στην κοιλάδα της Μαραθάσας. Είναι χτισμένο στην ανατολική όχθη του ποταμού Σέτραχο, απέναντι από το χωριό Καλοπαναγιώτης. Το 1985 ήταν καταχωρημένο στον χάρτη παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO που περιλαμβάνει εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους.

Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσης της Μονής είναι άγνωστη. Το καθολικό μοναστήρι, που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ηρακλείδιο, χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Μεταξύ των τοιχογραφιών και του νάρθηκα υπάρχει μια επιγραφή, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, η οποίο περιγράφει αυτή την εκκλησία ως «καθολική», δηλαδή η κύρια ενοριακή εκκλησία του χωριού. 

Σύμφωνα με άλλες γραπτές πηγές, το μοναστήρι λειτουργούσε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Από τότε έχει να χρησιμοποιηθεί ως εκκλησία. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ένα δωμάτιο των μοναστηριακών κτηρίων χρησιμοποιήθηκε ως αίθουσα διδασκαλίας για τα παιδιά του Καλοπαναγιώτη και άλλα γειτονικά χωριά.

Το συγκρότημα των κτηρίων επιβιώνει σήμερα ότι είναι το αποτέλεσμα πολλών οικοδομήσεων και επεμβάσεων από διαφορετικές περιόδους. Η κύρια εκκλησία της Μονής είναι μια δομή δια θόλου Σταυρού μέσα σε τετράγωνο, που χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Τον 12ο αιώνα προστέθηκε το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή προς τα βόρεια της πρώτης εκκλησίας, πάνω από τον τάφο του Αγίου. Αυτό κατέρρευσε και ξανακτίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου τον 18ο αιώνα. Στα μέσα του 15ου αιώνα κτίστηκε ένας κοινός νάρθηκας στα δυτικά των δύο εκκλησιών.

Κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα προστέθηκε ένα θολωτό εκκλησάκι στο βορρά αυτό του Αγίου Ιωάννη. Έγινε γνωστό ως το «λατινικό παρεκκλήσι» εξαιτίας της Κοίμηση της Θεοτόκου που χτίστηκε για τους Λατίνους (καθολικούς). Κάποτε μεταξύ του 15ου και των αρχών του 18ου αιώνα), μια ξύλινη στέγη που καλύπτεται με επίπεδα αγκιστρωτά κεραμίδια προστάτευε ολόκληρο το συγκρότημα. Ως αποτέλεσμα αυτός ο τριμερής χαρακτήρας του κτηρίου απέκτησε μια εξωτερική εικόνα που το μεγαλύτερο του μέρος καλυπτόταν με μια ξύλινη στέγη.

Οι τοιχογραφίες της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή που είναι σύμφωνα με την ιστορία της αρχιτεκτονικής ανεκτίμητης αξίας. Η Αψίδα του Αγίου Ηρακλειδίου, καθώς και ορισμένα άλλα μέρη, διατηρούν αποσπασματικά σκηνές που χρονολογούνται από τον 11ο και 12ο αιώνα. Το υπόλοιπο της Εκκλησίας ήταν ζωγραφισμένο στο 13ο και 14ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες αυτές αποτελούν ένα σημαντικό σύνολο και περιλαμβάνουν μερικές σπάνιες παραστάσεις, όπως είναι η απεικόνιση του Αγίου Μανδηλίου στο βόρειο πεσσό του τρούλου.

Η διακόσμηση του νάρθηκα ανήκει σε μια μεταγενέστερη ημερομηνία και είναι το έργο ενός καλλιτέχνη από την Κωνσταντινούπολη που κατέφυγε στην Κύπρο μετά την άλωση το 1453. Οι τοιχογραφίες αυτές ακολουθούν τις τάσεις της Βυζαντινής πρωτεύουσας, αλλά δεν είναι τόσο υψηλής ποιότητας.

Αντιθέτως, οι τοιχογραφίες του «Λατινικού» παρεκκλησιού, (χρονολογούνται γύρω στο 1500), η «Ιταλοβυζαντινή» τεχνοτροπία, που συνδυάζει στοιχεία Βυζαντινής και ιταλικής Αναγέννησης είναι υψηλής ποιότητας. Στην πραγματικότητα, είναι το πιο πλήρες σύνολο αυτού του ύφους στην Κύπρο. Το «Λατινικό» παρεκκλήσιο, αν πράγματι είναι τέτοιο, υποδεικνύει τη συνύπαρξη των δύο δογμάτων κάτω από την ίδια στέγη και αντανακλά την ατμόσφαιρα της ανεκτικότητας που επικρατούσε στην Κύπρο μετά από το Συμβούλιο της Φερράρας-Φλωρεντίας (1439).

Αξιοσημείωτο είναι το ξύλινο τέμπλο, που χρονολογείται στο 13ο - 14ο αιώνα, με χειροποίητη διακόσμηση που μιμείται το παλτό-των όπλων. Είναι στην πραγματικότητα το αρχαιότερο σωζόμενο ξύλινο τέμπλο της Κύπρου. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της Μονής είναι το λείψανο του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, που σώζεται σε μια πολύτιμη λειψανοθήκη. Είναι σε μια ειδική θέση και στον τοίχο πάνω από αυτό, υπάρχουν πολλές υπογραφές επώνυμων και ανώνυμων προσκυνητών και των ταξιδιωτών που είχαν επισκεφθεί το μοναστήρι στο παρελθόν.

Εκτός από το συγκρότημα των τριών εκκλησιών υπάρχουν άλλα μοναστικά κτήρια που περιλαμβάνουν κελιά, βοηθητικούς χώρους και ένα ελαιοτριβείο. Ένα από τα δωμάτια χρησιμοποιείται σήμερα ως χώρος εικόνων από το μοναστήρι, καθώς και άλλες εκκλησίες του Καλοπαναγιώτη.

Περιφέρεια	Λευκωσία
Τηλέφωνο	99218298
'Ωρες Λειτουργίας	Χειμερινό Ωράριο Δευτέρα - Σάββατο: 09.00 - 13.00 και 14.00 - 16.00 Κυριακή: 10.00 - 16.00 Καλοκαιρινό Ωράριο (16/4 - 15/9) Δευτέρα - Σάββατο: 09.00 - 13.00 και 14.00 - 18.00 Κυριακή: 10.00 - 18.00
Είσοδος	Δωρεάν
Accessibility	Ράμπα στην είσοδο

×
Address
Kalopanayiotis Village
Close
×
Telephone
+357 99218298
Close