Μονή Αγίου Νεοφύτου

Η Εγκλείστρα και το Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου βρίσκονται κοντά στο χωριό Τάλα, περίπου 10 χιλιόμετρα βόρεια της Νέας Πάφου. Η Εγκλείστρα ήταν αρχικά μια φυσική σπηλιά στην ανατολική πλευρά της πλαγιάς ενός λόφου. Στο μπροστινό μέρος του λόφου βρίσκεται ένα βαθύ φαράγγι, στο τέλος της οποίας ρέει ένας χείμαρρος. Μέσα στην Εγκλείστρα, έζησε και ασκήτεψε ο Άγιος Νεόφυτος.

 

Ο Άγιος Νεόφυτος μετέτρεψε τη φυσική σπηλιά σε τόπο απομόνωσης, με δύο χώρους. Ο πρώτος χώρος περιελάμβανε ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό και ο δεύτερος το κελλί του, στο οποίο λάξευσε και τον τάφο του. Το κελί του επικοινωνούσε με το ιερό βήμα της εκκλησίας. Ο ίδιος περιορίστηκε στην Εγκλείστρα μέχρι το 1170, όταν χειροτονήθηκε ιερέας από τον επίσκοπο της Πάφου, Βασίλειο Κίνναμο, και η φήμη του εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο το νησί. Πολλοί μοναχοί συγκεντρώθηκαν γύρω του, σχηματίζοντας μια μοναστική κοινότητα, αλλά η ανάγκη του Αγίου για ηρεμία και απομόνωση, τον οδήγησε να λαξεύσει μιαν άλλη Εγκλείστρα υψηλότερα πάνω στο βράχο, πάνω από το παλιό εκκλησάκι. Δίπλα στο νέο του κελλί λάξευσε μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.

 

Από τα μοναστικά κτίσματα του πρώτου μοναστηριού σήμερα σώζονται η μικρή εκκλησία της Εγκλείστρας με το νάρθηκα και το σκευοφυλάκιο πάνω απ’ αυτήν, το κελλί του Αγίου με τον τάφο του και η τράπεζα. Πιο ψηλά στον λόφο, σώζεται το νεότερο κελλί του Αγίου και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Το καθολικό της Μονής του Αγίου Νεοφύτου κτίστηκε πιθανότατα στις αρχές του 16ου αιώνα και ανήκει στον τύπο της καμαροσκέπαστης τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο. Μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών όμως καταστράφηκαν κατά την περίοδο 1585-1611.