Εκκλησία Παναγίας Παραλιμνίου
Στους κατοίκους είναι πιο γνωστή με την ονομασία «Αγία Άννα», που της δόθηκε, ίσως, όταν επεκτάθηκε στη σημερινή της μορφή
Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται στο κέντρο του Δήμου Παραλιμνίου. Η αρχική εκκλησία, μικρή σε διαστάσεις, αλλά επιβλητική και κατανυκτική, ανήκει στο 13οαιώνα. Στους κατοίκους είναι πιο γνωστή με την ονομασία «Αγία Άννα», που της δόθηκε, ίσως, όταν επεκτάθηκε στη σημερινή της μορφή.
Μονόκλιτη στο αρχικό της στάδιο, σταυρωειδής εσωτερικά με τρούλο, είναι τρανός μάρτυρας της ορθόδοξης βυζαντινής παράδοσης, παρόλο που δέχτηκε στοιχεία της γοτθικής αρχιτεκτονικής, που θυμίζουν τη φράγκικη κατοχή του νησιού μας. Σαν φράγκικες επιδράσεις αναφέρουμε τα οξυκόρυφα τόξα και τα βεργία, που καταλήγουν σε προβόλους.
Η αρχική εκκλησία, κτισμένη στο ισόδομο σύστημα με πέτρες της περιοχής, ήταν εσωτερικά αγιογραφημένη σε όλες τις επιφάνειες. Οι αγιογραφίες αυτές έχουν καταστραφεί ολοκληρωτικά και μονάχα ίχνη τους μαρτυρούν το παλιό μεγαλείο. Οι δυο τρεις αγιογραφίες που σώζονται - του αρχαγγέλου Μιχαήλ στο βόρειο τοίχο, του Χριστού και των Ιεραρχών στον ανατολικό – είναι ασφαλώς πολύ νεότερες και όχι της αρχικής ποιότητας.
Αντί των αγιογραφιών, σήμερα η εκκλησία διακοσμείται εσωτερικά με εντοιχισμένα έγχρωμα πιάτα νεότερης εποχής, τοποθετημένα σε σχηματισμούς.
Η αψίδα του ιερού είναι ημικυλινδρική και έχει ένα μονόλοβο παράθυρο. Επίσης στο κυλινδρικό τύμπανο του τρούλου τέσσερα μονόλοβα παράθυρα δίνουν φωτισμό στο εσωτερικό της εκκλησίας.
Το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι της εκκλησίας είναι καλό δημιούργημα του 17ου αιώνα. Στο 17ο αιώνα ανήκουν και οι δυο μεγάλες φορητές εικόνες που το κοσμούν, του Σωτήρος Χριστού και της Θεοτόκου. Οι δώδεκα μορφές των Αποστόλων, που επίσης κοσμούν το εικονοστάσι, είναι νεότερης εποχής.
Στο 17ο αιώνα ανήκουν η σταύρωση με τα λυπητερά που στέφουν την κορυφή του εικονοστασίου, όπως και τα βημόθυρα στη βάση, Σ’ αυτά εικονίζονται κάτω οι Ιεράρχες Αθανάσιος, Κύριλλος, Ιάκωβος ο Αδελφόθεος και Ερμογένης, πιο πάνω ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και καταλήγουν στο Χριστό.
Όταν η χωρητικότητα του ναού κρίθηκε ανεπαρκής για την εξυπηρέτηση του αυξανόμενου πληθυσμού, τότε έγινε επέκτασή του. Προστέθηκε νότιο κλίτος, καθώς και εσωνάρθηκας σ’ όλο το πλάτος της δυτικής πλευράς. Έτσι μέρος του περιβόλου της εκκλησίας, που το χρησιμοποιούσαν ως κοιμητήριο, βρέθηκε μέσα στην εκκλησία.
Σήμερα φυλάσσονται μέσα στην εκκλησία αρκετά και αξιόλογα δείγματα της ορθόδοξης εκκλησιαστικής και λατρευτικής παράδοσης (εικόνες, ευαγγέλια, μηναία, εκκλησιαστικά βιβλία, ιερά σκεύη, λαμπάδες, κηροπήγια, μανουάλια κ.ά.) και λειτουργεί ως μικρό χριστιανικό μουσείο.
Περισσότερες πληροφορίες βλ. στην ιστοσελίδα: http://www.agiosgeorgiosparalimniou.org.cy/naoi/agiaanna.html