Αναφωτία

Περιλούζεται με άπλετο φως...

Η Αναφωτία είναι χωριό της επαρχίας Λάρνακας το οποίο απέχει από αυτήν περίπου 20 χιλιόμετρα. Το χωριό είναι κτισμένο στις πλαγιές ενός χαμηλού λόφου.

Φωτογραφία: Filippos Athanasiou

Ονομασία: 
Το όνομα της Αναφωτίας, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «η αναφωτίς, της αναφωτίδος» που σημαίνει φως ή άνοιγμα που επιτρέπει στο φως του ηλίου να εισέρχεται και να φωτίζει τα σκοτεινά δωμάτια. Στα νέα ελληνικά ονομάζεται φεγγίτης, φωταγωγός, και στην κυπριακή διάλεκτο η αρσέρα. Κατά πάσαν πιθανότητα λοιπόν, το χωριό ονομάστηκε έτσι, λόγω του άπλετου φωτός που περιλούζεται.

Photo Antreas Constantinou

Μια δεύτερη εκδοχή θέλει το χωριό να παίρνει το όνομά του, από το γεγονός ότι, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, στην Αναφωτία υπήρχαν πύργοι με ενόπλους φρουρούς, τους λεγομένους Βιγλιότες, οι οποίοι παρατηρούσαν αν πλησίαζαν εχθροί. Κάθε φορά που πλησίαζαν εχθροί άναβαν φωτιές ώστε να προειδοποιήσουν τους κατοίκους αλλά και τους ενόπλους των άλλων πύργων. Βάσει λοιπόν αυτού, η ονομασία του χωριού, προέρχεται από την πρόθεση «ανά» και την λέξη «φωτιά». Η πιο πάνω εκδοχή ενισχύεται και από το γεγονός ότι στην Αναφωτία υπάρχει τοπωνύμιο που ονομάζεται Βίγλες.

Ιστορικά στοιχεία: 
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και Ενετοκρατίας, σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία η Αναφωτία ήταν φέουδο. Οι Ενετοί είχαν κτίσει το Ενετικό κάστρο (Κούλα), που διασώζεται μέχρι σήμερα. Το χωριό αναφέρεται σε παλιό χειρόγραφο χάρτη ως «Φατίδα».
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Αναφωτία και η Απλάντα αναφέρονται ότι αποτελούσαν τσιφλίκια που ανήκαν σε 3 έως 4 οικογένειες Οθωμανών. Στην καταγραφή του 1643 το χωριό της Αναφωτίας αναφέρεται ως «Aya Fodire».

Η γη του χωριού, κατά την περίοδο αυτή, ήταν εύφορη και ζητούσε εργατικά χεριά για να την καλλιεργήσουν. Έτσι άρχισαν να έρχονται από διάφορα μέρη της Κύπρου Χριστιανοί, προκειμένου να εργαστούν. Οι εν λόγω εργάτες εκτίσαν τα σπίτια τους στην Αναφωτία και εγκαταστάθηκαν εκεί μόνιμα, και κάπως έτσι άρχισε να δημιουργείται το χωριό. Το 1833 υπήρχαν στην Αναφωτία 19 τουρκικά νοικοκυριά και 16 ελληνικά.


Φωτογραφία: Λάτρεις της Λάρνακας

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Περιδιαβαίνοντας κανείς τα δρομάκια της Αναφωτίας θα εντυπωσιαστεί από τα σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής που δεσπόζουν στον χωριό. Οι κατοικίες ήταν κτισμένα με πέτρες και πλιθάρι. Μερικά σπίτια είχαν μεγάλη εξωτερική πόρτα. Τα μικρά σπίτια αποτελούνταν από ένα «μακρυνάρι» που χρησιμοποιείτο ως τραπεζαρία, υπνοδωμάτιο και χώρος υποδοχής και μερικά άλλα δωμάτια για ύπνο. Σε μεγάλα σπίτια υπήρχαν τα δίχωρα, ένα μεγάλο δωμάτιο για αποθηκευτικούς σκοπούς, το σπίτι ήταν διώροφο, ο πάνω όροφος είχε μπαλκόνι και επικοινωνούσε με εξωτερική ή εσωτερική σκάλα με το ισόγειο και τον χρησιμοποιούσαν για υπνοδωμάτια.


Φωτογραφία: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΛΑΚΟΥΝΙΔΗΣ

Επιπρόσθετα στην Αναφωτία είναι κτισμένη η εκκλησιά της Αγίας Φωτεινής, κτίσμα του 18ου αιώνα. Είναι ένα απλό ορθογώνιο οικοδόμημα, σε ρυθμό Βασιλικής, χωρίς τρούλλο.


Photo Antreas Constantinou

Επίσης, στο χωριο δεσπόζει η εκκλησιά του Αγίου Δημητρίου, κτισμένη στο κέντρο της Αναφωτίας. Η ανέγερση του ναού άρχισε το 1916, το 1918 οι εργασίες σταμάτησαν, επειδή διαδιδόταν έντονα η φήμη πως δεν υπήρχε σωστή επίβλεψη από τον αρχιτέκτονα και πως τα υλικά που χρησιμοποιούνταν δεν ήταν τα κατάλληλα. Η εκκλησία μάλιστα άρχισε να αποκαλείται «παλιοεκκλησιά». Το οικοδόμημα παρέμεινε ημιτελές χωρίς παράθυρα και πόρτες και μετατράπηκε σε κατοικία περιστεριών, σπουργιτιών και άλλων πτηνών. Το 1942 κατέρρευσε ο τρούλλος. Ο ναός δεν επισκευάστηκε και ούτε λειτουργήθηκε ποτέ. Το 1967 η εκκλησιαστική επιτροπή αποφάσισε η εκκλησία να κατεδαφιστεί και στη θέση της να ανεγερθεί καινούρια. Το κτίσιμο ολοκληρώθηκε το 1986. Επίσης, στο χωριό της Αναφωτίας υπάρχουν και αρκετά εξωκλήσια όπως το εξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, το εξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου και το εξωκλήσι των Αγίων Τιμοθέων και Μαύρας.


Photo Antreas Constantinou

Τέλος, στην Αναφωτία δεσπόζει το Μνημείο Ηρώων αφιερωμένο στον Μιχαλάκη Παρίδη που έπεσε μαχόμενος κατά των Άγγλων στη Βάβλα στις 27 Αυγούστου του 1958 και στον Τάσο Κωνσταντίνου, αγωνιστής της ΕΟΚΑ.

Πληθυσμός: 
Η Αναφωτία γνώρισε αρκετές πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Πιο συγκεκριμένα το 1881 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 286 και μέχρι το 1901 αυξηθηκαν στους 353. Το 1921 ανέρχονταν στους 499 και το 1931 στους 561. Το 1946 συνέχισαν να αυξάνονται και ανήλθαν στους 716 ενώ το 1960 μειωθήκαν στους 653. Το 1982 συνέχισαν να μειώνονται για να φτάσουν τους 498. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 654. Κατά την τελευταία απογραφή πληθυσμού της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου, που έγινε το 2011, η Αναφωτία είχε πληθυσμό 790 κατοίκους.

Photo: Anafotia Sindesmos

Καλλιέργειες, ασχολίες και προϊόντα: 
Στα περβόλια της Αναφωτίας σήμερα καλλιεργούνται λαχανικά και εσπεριδοειδή. Οι κάτοικοι της παλαιότερα, ασχολούνταν με την καλλιέργεια των αμπελιών. Η αμπελοκαλλιέργεια στην Αναφωτία ήταν μια από τις βασικές καλλιέργειες του χωριού όπως και η ελαιοκαλλιέργεια. 


Photo: Anafotia Sindesmos

Οι κύριες ασχολίες των πρώτων κατοίκων της Αναφωτίας ήταν η κτηνοτροφία και η γεωργία. Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του χωριού διατηρούσαν στα σπίτια τους μικρό αριθμό ζώων όπως γουρούνια, κατσίκες, αγελάδες, όρνιθες. κουνέλια, γαλοπούλες, περιστέρια, χήνες κλπ καλύπτοντας έτσι τις ανάγκες των οικογενειών τους, όπως ήταν το γάλα, το κρέας, το μαλλί τα αυγά κλπ. 

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ