Λεύκαρα (Κάτω)

Αναπτύχθηκε η τέχνη της κεντητικής, που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα!

Τα Κάτω Λεύκαρα είναι χωριό της επαρχίας Λάρνακας το οποίο βρίσκεται γύρω στα 34 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λάρνακας, κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 480 μέτρων.

Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τα ποτάμια του Συρκάτη και του Αργακιού, του Αγίου Μηνά, παραπόταμων του Πεντάσχοιvoυ.
Φωτογραφία: Ευθύμιος Σαρακατσανος‎

Τα Κάτω Λεύκαρα γειτονεύουν βορειοδυτικά με τα Πάνω Λεύκαρα, στα νοτιοδυτικά με το χωριό Κάτω Δρυς και στα νοτιοανατολικά με τον Σταθμό Σκαρίνου.  Τα Πάνω και Κάτω Λεύκαρα, είναι δυο εντελώς χωριστά και ανεξάρτητα μεταξύ τους χωριά, αλλά με κοινή κι αλληλένδετη πολιτιστική υπόσταση και κατέχουν μια προνομιούχα θέση στη δυτική ορεινή περιοχή της επαρχίας Λάρνακας.

Ιστορικά στοιχεία: 
Μέχρι πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, δεν υπήρχε ο διαχωρισμός Πάνω και Κάτω Λευκάρων. Σε προγενέστερες πηγές αναφέρονται τα Λεύκαρα ως ένας μόνο οικισμός που ήταν, προφανώς, τα Πάνω Λεύκαρα. Τα κάτω Λεύκαρα ιδρυθήκαν από Έλληνες εκτοπισμένους. 

Εν τούτοις ωφέλιμο θα ήταν να δούμε την ιστορική πορεία που είχε το χωριό «ως Λεύκαρα». Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη των Λευκάρων με το ίδιο το σημερινό τους όνομα δίνει ο Άγιος Νεόφυτος στην Τυπική Διαθήκη του, όπου αναφέρει ότι γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134.
Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis‎

Η δεύτερη ιστορική μαρτυρία ανάγεται στα χρόνια της φραγκοκρατίας (1191-1570) και αναφέρει ότι το 1308 είχαν εξοριστεί για τρία χρόνια στα Λεύκαρα, όλα τα ηγετικά στελέχη του στρατιωτικού μοναχικού τάγματος των Ναϊτών, που με την απαράδεκτη συμπεριφορά τους εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία του φράγκικου καθεστώτος της Κύπρου. Κατά την περίοδο αυτή, τα Λεύκαρα αποτελούσαν ισχυρό και πλούσιο φέουδο. Σύμφωνα με τον ντε Μας Λατρί τα Λεύκαρα περιλαμβάνονται στον κατάλογο των βασιλικών κτημάτων. Σε παλαιούς χάρτες εξάλλου, το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Lefcara ή και Lescara .

Τα Λεύκαρα είναι ένα από τα χωριά της Κύπρου που υπήρχε και πριν από την περίοδο της φραγκοκρατίας. Κατά την Βυζαντινή εποχή αναφέρεται σε αρκετές ιστορικές και βυζαντινές πηγές καθώς αναφέρεται και ως γενέτειρα του Αγίου Νεοφύτου. Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis‎

Ονομασία: 
Σχετικά με την ονομασία του χωριού, υπάρχουν τρεις εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, η ονομασία του χωριού προέρχεται από τις λέξεις «λευκά όρη», και αυτό γιατί το χωριό Λέυκαρα έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό του το λευκόχρωμο, τραχύ ασβεστολιθικό και πυρολιθικό τοπίο. 

Μια δεύτερη εκδοχή θέλει το χωριό να παίρνει το όνομά του από μικρές «λεύκες» που ευδοκιμούσαν στην περιοχή. Τέλος, μια τρίτη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προήλθε από κάποιον οικιστή, ίσως να ήταν και ο πρώτος οικιστής του, που ονομαζόταν «Λεύκαλος».

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Μπαίνοντας κανείς στα κάτω Λεύκαρα, θα συναντήσει το εξωκλήσι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, κτίσμα του 12ου αιώνα, το οποίο κατά τα παλαιότερα χρόνια διέθετε κελιά και ήταν χώρος για φιλοξενία του Δεσπότη. Πρόκειται για ένα εκκλησάκι που είναι κτισμένο σε Βυζαντινό ρυθμό με τρούλο. Κάπου στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η εκκλησία της Παναγίας Ελεούσας, η οποία πριν περίπου 25 χρόνια συντηρήθηκε. Κοντά στο καφενείο του χωριού είναι κτισμένη το εξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας που χρονολογείται ως κτίσμα του 18ου αιώνα. Επιπρόσθετα, στα δυτικά του χωριού, υπάρχει το εξωκλήσι του Αγίου Τιμοθέου, κτίσμα του 15ου αιώνα και το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου το οποίο είναι κτισμένο στην κορυφή ενός λόφου.

Φωτογραφία: Kyriaki Gregoriou‎

Πίσω από την εκκλησιά της Παναγίας της Ελεούσας, είναι κτισμένο το πρώτο δημοτικό σχολείο, που τώρα προορίζεται να γίνει μουσείο κεντητικής τέχνης. Εκεί κοντά θα δει κανείς και τον παλιό ελιόμυλο, ο οποίος στα παλιά χρόνια, βοηθούσε τους κατοίκους να βγάλουν το λαδί από τις ελαίες τους.  

Στο κέντρο του χωριού απλώνεται η κεντρική και λιθόστρωτη πλατεία των Λευκάρων, γύρω από την οποία υπάρχουν αρκετά καταστήματα που πουλούν τα πατροπαράδοτα Λευκαρίτικα κεντήματα, καθώς και διάφορα άλλα προϊόντα. Εντύπωση προκαλούν τα πλακόστρωτα δρομάκια του χωριού που σε προκαλούν να τα περιδιαβείς και να συναντήσεις όλα τα προαναφερθέντα. 

Πληθυσμός: 
Τα Λεύκαρα γνώρισαν αρκετές πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Πιο συγκεκριμένα, το 1881 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 313, οι οποίοι αυξήθηκαν το 1891 σε 334 και σε 349 το 1901. Το 1911 μειώθηκαν στους 323 για να αυξηθούν στους 364 το 1921. Το 1931 μειωθήκαν ελάχιστα στους 357  και το 1946 αυξήθηκαν σε 405. Το 1960 οι κάτοικοι ανήρθαν στους 304 και το 1973 μειωθήκαν σε 225. Το 1976 αυξήθηκαν σε 256 άλλα το 1982 σε 210. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 οι κάτοικοι των Λευκάρων ήταν 118.

Φωτογραφία: κωνσταντινος αντωνιαδης‎

Καλλιέργειες, Προϊόντα και Ασχολίες: 
Στα Κάτω Λεύκαρα, υπάρχει περιορισμένη έκταση καλλιεργήσιμη γη στην οποία καλλιεργούνται οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπελιών, οι ελιές, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, λίγα εσπεριδοειδή, τα νομευτικά φυτά, τα κουκιά, λίγα φρουτόδεντρα όπως συκιές, ροδιές και δαμασκηνιές και πολύ λίγα λαχανικά. 

Η μεγαλύτερη ωστόσο έκταση του χωριού είναι ακαλλιέργητη και σ' αυτήν ευδοκιμεί άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, μαζιές, ξισταρκές, θυμαριές, σπαλαθιές, αγριοτερατσιές και αγριελιές.
Πέραν από την γεωργία οι κάτοικοι των Κάτω Λευκάρων, όπως και στο γειτονικό χωριό Πάνω Λεύκαρα, αναπτύχθηκε η τέχνη της κεντητικής, που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα όπως και η Αργυροχοΐα. 

Φωτογραφία: Maria Georgiou‎

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ