Λεύκαρα (Πάνω)

με τα γνωστά λευκαρίτικα κεντήματα...

Τα Λεύκαρα, είναι ένα γραφικό χωριό της επαρχίας Λάρνακας, χτισμένο στους πρόποδες της νοτιοανατολικής πλευράς της οροσειράς του Τροόδους, 650 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Τα Πάνω και Κάτω Λεύκαρα, είναι δυο εντελώς χωριστά και ανεξάρτητα μεταξύ τους χωριά, αλλά με κοινή κι αλληλένδετη πολιτιστική υπόσταση και κατέχουν μια προνομιούχα θέση στη δυτική ορεινή περιοχή της επαρχίας Λάρνακας.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 τα Πάνω Λεύκαρα αριθμούσαν 762 κατοίκους, 
Φωτογραφία:Dimitris Koumoullis

Ιστορικά στοιχεία: 
Μέχρι πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, δεν υπήρχε ο διαχωρισμός Πάνω και Κάτω Λευκάρων. Σε προγενέστερες πηγές αναφέρονται τα Λεύκαρα ως ένας μόνο οικισμός που ήταν, προφανώς, τα Πάνω Λεύκαρα. Τα κάτω Λεύκαρα ιδρυθήκαν από Έλληνες εκτοπισμένους. 

Στο νότιο χαμηλότερο σημείο του χωριού υπάρχει μια βρύση με νερό που ρέει όλο το χρόνο. Το χωριό πρέπει άρχισε να χτίζεται γύρω από τη βρύση αυτή. Η περιοχή της Πηγής όπως ονομάζεται πρέπει να αποτέλεσε τον πυρήνα του πρώτου οικισμού.

Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη των Λευκάρων με το ίδιο το σημερινό τους όνομα δίνει ο άγιος Νεόφυτος στην Τυπική Διαθήκη του, όπου αναφέρει ότι γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134.Φωτογραφία:Dimitris Koumoullis

Η δεύτερη ιστορική μαρτυρία ανάγεται στα χρόνια της φραγκοκρατίας (1191-1570) και αναφέρει ότι το 1308 είχαν εξοριστεί για τρία χρόνια στα Λεύκαρα, όλα τα ηγετικά στελέχη του στρατιωτικού μοναχικού τάγματος των Ναϊτών, που με την απαράδεκτη συμπεριφορά τους εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία του φράγκικου καθεστώτος της Κύπρου. Κατά την περίοδο αυτή, τα Λεύκαρα αποτελούσαν ισχυρό και πλούσιο φέουδο. Σύμφωνα με τον ντε Μας Λατρί τα Λεύκαρα περιλαμβάνονται στον κατάλογο των βασιλικών κτημάτων. Σε παλαιούς χάρτες εξάλλου, το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Lefcara ή και Lescara .

Τα Λεύκαρα είναι ένα από τα χωριά της Κύπρου που υπήρχε και πριν από την περίοδο της φραγκοκρατίας. Κατά την Βυζαντινή εποχή αναφέρεται σε αρκετές ιστορικές και βυζαντινές πηγές καθώς αναφέρεται και ως γενέτειρα του Αγίου Νεοφύτου.Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Ονομασία: 
Σχετικά με την ονομασία του χωριού, υπάρχουν τρεις εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, η ονομασία του χωριού προέρχεται από τις λέξεις «λευκά όρη», και αυτό γιατί το χωριο έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό του το λευκόχρωμο, τραχύ ασβεστολιθικό και πυρολιθικό τοπίο. 

Μια δεύτερη εκδοχή θέλει το χωριο Λεύκαρα να παίρνει το όνομά του από μικρές «λεύκες» που ευδοκιμούσαν στην περιοχή. Τέλος, μια τρίτη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προήλθε από κάποιον οικιστή, ίσως να ήταν και ο πρώτος οικιστής του, που ονομαζόταν «Λεύκαλος».Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Κάνοντας κανείς μια βόλτα στα Πάνω Λεύκαρα, αναμφίβολα θα εντυπωσιαστεί από τα στενά δρομάκια και την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών. Πιο συγκεκριμένα, τα σπίτια των Πάνω Λευκάρων είναι κτισμένα αμφιθεατρικά γύρω από τη Πηγή του χωριού. Χαρακτηρίζονται από πυκνή δόμηση και πλήρη εσωστρέφεια καθώς περιβάλλονται από μεγάλους αυλότοιχους και ψηλά ξωπόρτια. Οι δρόμοι του χωριού είναι στενοί και πλακόστρωτοι, ενώ τα αντικριστά μπαλκόνια  είναι κτισμένα το ένα σχεδόν κολλημένο στο άλλο. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, τα δρομάκια χαρακτικά με βάση το αν χωρούσε να περάσει ένα ζώο φορτωμένο μ’ ένα σακκί χαρούπια.
Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Πολύ εντυπωσιακό στοιχείο στην κατασκευή των σπιτιών στα Λεύκαρα είναι οι καμάρες οι οποίες δεσπόζουν παντού με ωραίες αναλογίες, στρογγυλές και κάποτε οξυκόρυφες, επηρεασμένες, από φράγκικα και βενετσιάνικα πρότυπα.

Πέραν από την εντυπωσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική των σπιτιών, ο επισκέπτης, θα συναντήσει στα Πάνω Λεύκαρα, το Κέντρο Χειροτεχνίας των Λευκάρων όπως και το Τοπικό Εθνολογικό Μουσείο Παραδοσιακής Κεντητικής και Αργυροχοϊας το οποίο στεγάζεται στην οικία Πάτσαλου, που χρονολογείται από το 19ο αιώνα και στην οποία εκτίθενται παραδοσιακές στολές, είδη αργυροχοΐας και μια ενδιαφέρουσα συλλογή από Λευκαρίτικα κεντήματα.
Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Εκτός από τη μεγάλη εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, η οποία είναι κτίσμα του 14ου αιώνα, τα Λεύκαρα είναι γεμάτα παρεκκλήσια.

Στην είσοδο του χωριού είναι κτισμένο το εξωκλήσι του Άη-Τιμόθη και πιο κάτω το μεγαλύτερο εκκλησάκι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, με τοιχογραφίες στο εσωτερικό του. Αμέσως μετά την έξοδο του χωριού, είναι κτισμένο το βυζαντινό εκκλησάκι της Παναγίας της Λιβαδιώτισσας, μπροστά από το οποίο απλώνεται πανοραμική θέα προς την κοιλάδα του ποταμού Σιρκάτη με τον εντυπωσιακό βράχο του Κούρβελλου.  Επίσης, στα πάνω Λεύκαρα δεσπόζει ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, κτίσμα του 14ου αιώνα,Φωτογραφία: Christos Kirkos‎

Καλλιέργειες, Προϊόντα και Ασχολίες: 
Στα Πάνω Λεύκαρα, υπάρχει περιορισμένη έκταση καλλιεργήσιμη γη στην οποία καλλιεργούνται οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπελιών, οι ελιές, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, λίγα εσπεριδοειδή, τα νομευτικά φυτά, τα κουκιά, λίγα φρουτόδεντρα όπως συκιές, ροδιές και δαμασκηνιές και πολύ λίγα λαχανικά. 

Η μεγαλύτερη ωστόσο έκταση του χωριού είναι ακαλλιέργητη και σ' αυτήν ευδοκιμεί άγρια φυσική βλάστηση, κυρίως πεύκα, μαζιές, ξισταρκές, θυμαριές, σπαλαθιές, αγριοτερατσιές και αγριελιές.

Πέραν από την γεωργία οι κάτοικοι των Πάνω Λευκάρων, όπως και στο γειτονικό χωριό Κάτω Λεύκαρα, αναπτύχθηκε η τέχνη της κεντητικής, που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα όπως και η Αργυροχοΐα.Φωτογραφία: Dimitris Koumoullis

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ