Ανώγυρα

Ένα γραφικό χωριό περιτριγυρισμένο από χαρουπιές

Η Ανώγυρα είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού και είναι κτισμένο στα δυτικά της πόλης σε απόσταση 45 χιλιομέτρων, σε υψόμετρο 455 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.Φωτογραφία: Giannakis Papanastasiou

Στα νότια συνορεύει με τον Άγιο Θωμά και την Αυδήμου, στα νοτιοανατολικά με το Πραστιό Αυδήμου, στα βορειοανατολικά με την Πάχνα, στα βόρεια με τη Δορά, στα βορειοδυτικά με την Πλατανίσκια και το Μούσερε και στα δυτικά με την Αρχιμανδρίτα.Φωτογραφία: Costas Mageiroudes‎

Η ονομασία του χωριού: 
Για την ονομασία του χωριού Ανώγυρα υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μια πρώτη εκδοχή λέει ότι προέρχεται από το Άνω Γύροι, εφόσον στα αρχαία χρόνια κατοικείτο μια περιοχή νότια του χωριού, η περιοχή των Κάτω Γύρων. Δηλαδή υπήρχε ένα χωριό με την ονομασία Γύροι και η σημερινή Ανώγυρα ήταν η περιοχή με την ονομασία Άνω Γύροι.

Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι η ονομασία του χωριού οφείλεται στο φυτό αναγύρις, που ευδοκιμεί στην περιοχή. Τέλος μια τρίτη εκδοχή αναφέρει ότι η ονομασία προέρχεται από το Άνω Ιερά, γιατί στην τοποθεσία του χωριού βρίσκονταν τα Ιερά.Φωτογραφία: Costas Mageiroudes‎

Ιστορικά στοιχεία: 
Η Ανώγυρα κατοικείτο από την Νεολιθική περίοδο (8200-3900 π.Χ.) όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα των ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή. Βάσει αυτών των ευρημάτων εξάγεται το συμπέρασμα ότι ο χωριό δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ στην πορεία των αιώνων.

Σε μεταγενέστερες εποχές η Ανώγυρα άνηκε στα χωριά της Κομμανταρίας των Ιωαννιτών. Η Ανώγυρα, μαζί με άλλα χωριά, άνηκε στη Μικρή Κομμανταρία. Σύμφωνα με τον γάλλο περιηγητή Λουί Ντε Μας Λατρί η επαρχία γύρω από την Ανώγυρα και την Αυδήμου παρήγε μετάξι, χαρούπια και χοιρομέρια.
Φωτογραφία: Costas Mageiroudes‎

Διαχρονικά, η πλειοψηφία των κατοίκων της Ανώγυρας ήταν Ελληνοκύπριοι. Μέχρι το 1974 στο χωριό κατοικούσαν και Τουρκοκύπριοι.
Φωτογραφία: Roel Vlemmings

Αξιοθέατα και εκκλησίες: 
Στην Ανώγυρα υπάρχει ένα εντυπωσιακό Μουσείο Παστελιού, στο οποίο παρουσιάζεται ο παραδοσιακός τρόπος παρασκευής παστελιού. Το Μουσείο στεγάζεται στο παλιό τουρκοκυπριακό σχολείο του χωριού, το οποίο αναπαλαιώθηκε το 2000, ενώ στο χώρο μπορεί να δει κανείς και το παλιό ελαιοτριβείο.
Φωτογραφία: Costas Mageiroudes‎

Επιπρόσθετα στην Ανώγυρα υπάρχουν δύο ιεροί ναοί, η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ένα παλιό αναπαλαιωμένο κτίσμα του 18ου αιώνα στο κέντρο του χωριού, όπως και το Μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού, κτίσμα του 14ου αιώνα. Το Μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στο χώρο ενός υστερορωμαϊκού πρωτοβυζαντινού συνοικισμού, ο οποίος ακόμα δεν έχει ερευνηθεί αρχαιολογικά. Ο θρύλος λέει ότι στην περιοχή του μοναστηριού υπάρχει μια υπόγεια σήραγγα όπου οι μοναχοί που κατοίκησαν το μοναστήρι φύλαγαν τους θησαυρούς τους και ότι αυτοί έτρωγαν με χρυσά κουτάλια και έβαζαν τα ψωμιά τους πάνω σε χρυσές μονοβούππες, πράγματα που, κατά την παράδοση, βρίσκονται κρυμμένα στη σήραγγα.
Φωτογραφία: Lena Alexiou

Τέλος, στο χωριό Ανώγυρα θα συναντήσει κανείς το Μνημείο του Ελισσαίου Παπαελισσαίου, ο οποίος έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή στις 22/7/1974

Πληθυσμός:
Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός της Ανώγυρας γνώρισε αυξομειώσεις. Στις τελευταίες απογραφές παρουσιάζει αύξηση. Εκτός από Ελληνοκύπριους, στο χωριό διαμένουν μόνιμα και αρκετοί ξένοι υπήκοοι.

Το 1881 το χωριό αριθμούσε 437 κατοίκους και μέχρι το 1901 αυξάνονται σε 552. Το 1911 είχε 522 και υστέρα αυξάνονται μέχρι το 1946 σε 655. Από εκεί και έπειτα αρχίζουν να μειώνονται και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ανέρχονταν σε 301.Φωτογραφία: Costas Mageiroudes‎

Καλλιέργειες και ασχολίες: 
Στο παρελθόν η πλειοψηφία των κατοίκων του χωριού,  είχε ως κύρια ασχολία τη γεωργία, ενώ ανέκαθεν η Ανώγυρα χαρακτηριζόταν ως «τερατσοχώρι», δηλαδή μέρος που συγκαταλεγόταν στους κύριους παραγωγούς χαρουπιών.  

H μάνα της γιορτής του χαρουπόμελου και του γλυκού παστελιού είναι η Ανώγυρα όπου κάθε χρόνο γίνεται το φεστιβάλ / γιορτή του παστελιου. Το φεστιβάλ είναι ξακουστό σε ολο τον κόσμο γι' αυτό και κάθε χρόνο την επισκέπτονται πολλοί τουρίστες και ντόπιοι. Στο φεστιβάλ μπορείτε να δείτε την διαδικασία και επίδειξη παρασκευής παστελιού απο χαρουπόμελο. Να δοκιμάσετε το "σιερεππέτι" που είναι ο χυμός του χαρουπιού.  Να δείτε την εντυπωσιακή διαδικασία του τραβήγματος παστελιού που γίνεται ψηλά πάνω σε ενα ξύλο, που στην συνέχεια το μαύρο χρώμα του γίνεται ξανθό και μπορείτε να το γευτείτε την ίδια στιγμή. Θα μείνετε κατενθουσιασμένοι απο ολη αυτήν την διαδικασία.
 Φωτογραφία: Olga  Olkhina

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ