Βάσα Κελλακίου

Το σύνθημα «Βαμβακόσπορος» και η υπόγεια σήραγγα...

Το χωριό της Βάσας Κελλακίου είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού, κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 390 μέτρων και συνορεύει στα νοτιοανατολικά με την Ασγάτα και την Καλαβασό και στα βορειοδυτικά με την Σανίδα και το Κελλάκι.

Είναι γνωστή με την ονομασία Βάσα Κελλακίου (από την ονομασία του γειτονικού χωριού Κελλάκι) για να ξεχωρίζει από το ομώνυμο χωριό της επαρχίας Λεμεσού, Βάσα Κοιλανίου.Φωτογραφία: Χρήστος Δημητρακόπουλος

Η ονομασία του χωριού: 
Το χωριό ονομάστηκε «Βάσα», από το γεγονός ότι στα παλιά χρόνια αποτελούσε την «βάση» οκτώ άλλων χωριών που υπήρχαν στην γύρω περιοχή οι οποίες σήμερα δεν διασώζονται, εκτός από μερικά ερείπια που υπάρχουν γύρω από το χωριό και μας υποδηλώνουν την ύπαρξη των άλλων χωριών. 
Το χωριό είναι γνωστό σαν Βάσα Κελλακίου από την ονομασία του γειτονικού χωριού για να ξεχωρίζει από το άλλο ομώνυμο χωριό της Λεμεσού, την Βάσα Κοιλανίου.

Ιστορικά στοιχεία: 
Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας το νησί μαστιζόταν από τις επιδρομές των βαρβάρων. Έτσι κάτω από το χωριό Βάσα Κελλακίου δημιουργήθηκε μια μεγάλη σήραγγα που χρησιμοποιούταν για να κρύβονταν τα γυναικόπαιδα. Οι χωριανοί είχαν τους φύλακες στην τοποθεσία Δέηση, στην άκρη του χωριού, οι οποίοι όταν έβλεπαν τους βάρβαρους φωνάζαν το σύνθημα «Βαμβακόσπορος», ώστε να τρέξουν τα γυναικόπαιδα στην υπόγεια σήραγγα για να κρυφτούν. Δυστυχώς σήμερα υπάρχει μόνο η είσοδος της σήραγγας.

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Περιδιαβαίνοντας, ο επισκέπτης, τα  πανέμορφα γραφικά δρομάκια της Βάσα Κελλακίου, θα αντικρίσει τους πετρόκτιστους ανθώνες, φορτωμένους με πανέμορφα εποχιακά λουλούδια. Λίγο πιο πέρα δεσπόζει το πάρκο και το γήπεδο ποδοσφαίρου. Πολύ κοντά στο κοινοτικό συμβούλιο βρίσκεται ένας εξαίσια οργανωμένος εκδρομικός χώρος πνιγμένος στο πράσινο των ευκαλύπτων. Στο χωρίο υπάρχουν και τέσσερις όμορφες βρύσες που αναβλύζουν νερό. 

Στη Βάσα Κελλακίου δεσπόζει η εκκλησιά του χωριού αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο.
Σύμφωνα με την παράδοση, την εποχή που θα κτιζόταν η εκκλησιά, στον χώρο ανέγερσης της υπήρχε ένας τεράστιος βράχος. Ολόκληρο το χωρίο μαζί δεν κατάφερνε να την μετακινήσει και έτσι αρχίσαν να σκέφτονται ένα άλλο χώρο για να κτίσουν την εκκλησιά τους. Την επόμενη ημέρα ο ογκόλιθος είχε μετακινηθεί από μονός του σε άλλο σημείο του χωριού. Λέγετε ότι ο ίδιος ο Αγιος μετακίνησε τον ογκόλιθο ο οποίος βρίσκεται και σήμερα στο χωρίο σ'ένα σημείο απόκρημνο στον ποταμό, με την ονομασία «Πετρά του Αγίου Δημήτριου». Το πότε κτίστηκε η εκκλησία της Βάσας Κελλακίου δεν είναι βέβαιο. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι υπάρχει μια επιγραφή με την ένδειξη 1848, η οποία δεν γνωρίζουμε αν είναι ακριβής. 
Φωτογραφία: Andri Andreou‎

Επιπρόσθετα, στη Βάσα Κελλακίου υπάρχει, το εξωκλήσι της Παναγίας της Βοσιένας, που σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε από ένα βοσκό που το κοπάδι του κινδύνευε να καταστραφεί από μια αρρώστια που κτύπησε την περιοχή. Όταν έκτισε το εξωκλήσι τα ζώα του άρχισαν να αυξάνονται. Μέχρι σήμερα όταν αρρωστήσουν τα ζώα του χωριού οι βοσκοί κάνουν παράκληση στην Παναγία την Βόσιενα. Το εξωκλήσι είναι κτισμένο με πέτρα, έχει αναπαλαιωθεί και συντηρηθεί. Και τέλος, το εξωκλήσι Αγίου Δημητρίου το οποίο κτίστηκε από την κ. Σωτηρούλα Φραγκέσκου προς τιμή του Αγίου που την θεράπευσε.

Πληθυσμός: 
Η κοινότητα Βάσας Κελλακίου στη μακρόχρονη ιστορία της γνώρισε αρκετές αυξομειώσεις του πληθυσμού της. Το 1881 οι κάτοικοι της κοινότητας ήταν 148 για να μειωθούν στους 124 το 1891. Το 1921 αυξήθηκαν σε 181 και μειωθήκαν στους 151 το 1931. Το 1946 αυξήθηκαν στους 185 το 1946. Το 1982 οι κάτοικοι λόγω του μεγάλου κύματος αστυφιλίας που κτύπησε την περιοχή μειώθηκαν στους 68. Στην τελευταία απογραφή που έγινε το 2001 οι κάτοικοι αριθμούσαν τους 54. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, τα τελευταία χρόνια άρχισε να παρατηρείτε μια μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στην κοινότητα. Αρκετοί Κύπριοι και ξένοι αγόρασαν παλιά σπίτια τα οποία αναπαλαίωσαν, διατηρώντας την λαϊκή αρχιτεκτονική τους και κατοικούν σε αυτά μόνιμα.
Φωτογραφία: Andri Andreou‎

Καλλιέργειες και ασχολίες: 
Στην περιοχή της καλλιεργούνται χαρουπιές, ελιές, αμυγδαλιές, οπωροφόρα δέντρα, εσπεριδοειδή και λαχανικά.
Οι κάτοικοι της Βάσας ασχολούνται με την Γεωργία και ειδικά με την καλλιέργεια οσπρίων εφόσον το χώμα της περιοχής είναι ιδιαίτερα έφορο.

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ