Βάσα Κοιλανίου

Θρησκευτικοί θησαυροί, λαϊκή παράδοση, εκπαίδευση και ζιβανία...

Το χωριό Βάσα Κοιλανίου είναι ένα γραφικό αμπελοχώρι της επαρχίας Λεμεσού, το οποίο είναι κτισμένο μέσα σε μια μικρή κοιλάδα, σε μέσο υψόμετρο 750 μέτρα και σε απόσταση 35 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη.

Η Βάσα γειτνιάζει στα βορειοανατολικά με το Όμοδος και τις Πλάτρες, στα νοτιοδυτικά με την Μαλλιά και το Άρσος, στα νοτιοανατολικά με την Ποταμιού και στα νότια με την Κισσούσα και την Πάχνα.Φωτογραφία: Βάσα Κοιλανίου

Ονομασία: 
Το χωριό πήρε το όνομά του, που είναι καθαρά αρχαίας ελληνικής προέλευσης από την λέξη «Βάσσα ή Βήσσα» που σημαίνει «δασώδης κοιλάδα».

Μια δεύτερη εκδοχή, αναφέρει ότι το χωριό Βάσα Κοιλανίου, πιθανόν να σχετίζεται με την εποίκιση της Κύπρου από τους Αρκάδες της Πελοποννήσου, εφόσον στην Αρκαδία της Πελοποννήσου υπήρχε κατά την αρχαιότητα οικισμός με την ονομασία «Βάσσαι» όπου βρισκόταν και ο περίφημος ναός του Επικούρου Απόλλωνα. Και στο χωριό Βάσα υπήρχε  το ιερό του Απόλλωνα στο χώρο που σήμερα είναι κτισμένη η κεντρική εκκλησία, γεγονός που ενισχύει την παραπάνω άποψη.Φωτογραφία: Pastellis Panayiotis

Ιστορικά στοιχεία: 
Κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, η Βάσα Κοιλανίου αποτελούσε σημαντικό φέουδο και κτήμα των σταυροφόρων βαρόνων Ιβελίων της Γιάφφας. Σύμφωνα με την αναφορά του Gunni, στο χωριό υπήρχαν απομεινάρια θεμελίων πύργου σε λόφο στο κέντρο του χωριού, μάλλον στο λόφο πίσω από την εκκλησία όπως μαρτυρούν οι ανακαλύψεις ενετικών ξιφών, το 1993.
Φωτογραφία: Βάσα Κοιλανίου

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Κάνοντας κανείς μια βόλτα στη Βάσα Κοιλανίου θα διαπιστώσει ότι διατηρείται ακόμα και σήμερα η γοητευτική παραδοσιακή αρχιτεκτονική με λιθόστρωτους δρόμους, μακρυνάρια, δίχωρα και ανώγια, κτισμένα με άψογη πελεκητή ασβεστόπετρα. 

Πρέπει να σημειωθεί, ότι ακόμα και σήμερα σε αρκετά σπίτια υπάρχουν παλιά πατητήρια, αλλά και σύγχρονα πιεστήρια για την παραγωγή του φημισμένου βασιώτικου κρασιού καθώς και οι αποστακτήρες για την παραγωγή της ζιβανίας.

Στην Βάσα Κοιλανίου, θα συναντήσει κανείς όμορφα και γοητευτικά θρησκευτικά οικοδομήματα όπως η εκκλησιά της Παναγίας του Ευαγγελισμού η οποία άρχισε να κτίζεται το 1896-1900, το εξωκλήσι του Τιμίου Προδρόμου κτισμένο ανάμεσα στα παραδοσιακά σπιτάκια του χωριού και μέσα στο χώρο του εκκλησιαστικού μουσείου, το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κτίσμα του 14ου αιώνα, το εξωκλήσι του Οσίου Βαρνάβα το οποίο στην ουσία είναι το σπήλαιο όπου ασκήτεψε και εκεί βρέθηκαν και τα λείψανα του. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αγία εικόνα του Οσίου Βαρνάβα χρονολογείται τον 15ο αιώνα. Επίσης, στην Βάσα, υπάρχει το εξωκλήσι του Αποστόλου Τίμωνα κτισμένο λίγο έξω από το χωριο και το εξωκλήσι Προφήτη Ηλία.
Φωτογραφία: Βάσα Κοιλανίου

Στο χωριό λειτουργούν αρκετά μουσεία, όπως το Εκκλησιαστικό Μουσείο το οποίο δημιουργήθηκε για να στεγάσει και να διαφυλάξει τους θρησκευτικούς θησαυρούς του τόπου μας. Στο μουσείο ο επισκέπτης είναι σε θέση να δει πολλές εικόνες και εκκλησιαστικά κειμήλια του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Επιπρόσθετα, υπάρχει και το Μουσείο Λαϊκής Παράδοσης στο οποίο εκτίθενται αγροτικά εργαλεία, καθώς και εργαλεία της καθημερινής ζωής που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του χωριού κατά τα παλαιότερα χρόνια, το Μουσείο Εκπαίδευσης και το Μουσείο Ζιβανίας.
Φωτογραφία: Βάσα Κοιλανίου

Πληθυσμός: 
Το χωριό Βάσα Κοιλανίου, όπως και όλα τα αμπελοχώρια της περιοχής, γνώρισε μεγάλες πληθυσμιακές αλλαγές. Το 1881 οι κάτοικοι της Βάσας ήταν 397, για να αυξηθούν στους 512 το 1891 και να φτάσουν του 871 το 1946. Λόγω της αστυφιλίας μειωθήκαν στους 741 το 1960 και μέχρι το 1982 ήταν μόνο 367. Στην τελευταία απογραφή του 2001 οι κάτοικοι ήταν 170. 

Καλλιέργειες και Ασχολίες: 
Η Βάσα Κοιλανίου είναι ένα από τα σημαντικότερα αμπελοχώρια της περιοχής και φημιζόταν και σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους για τα αμπέλια της. Οι κάτοικοι της λοιπόν, ασχολούνταν και ασχολούνται με την παραγωγή κρασιού και την καλλιέργεια αμπελιών. 

Η Βάσα είναι το πέμπτο αμπελοχώρι της Λεμεσού με βάση την καλλιεργήσιμη έκταση με αμπέλια, είναι δε μεταξύ των πρώτων χωριών που η καλλιεργούμενη με αμπέλια έκταση ξεπερνά το 40% της ολικής του έκτασης.Φωτογραφία: Ο ΚαΦεΝές

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ