Εγκώμη

Η Έγκωμη φημίζονταν για την εκτροφή μεταξοσκώληκα και παρήγαγε καλής ποιότητας μετάξι και κατ’ επέκτασιν αυτού οι γυναίκες ασχολούνταν και με την υφαντική.

Η Έγκωμη, βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας και αποτελεί ανεξάρτητο Δήμο από το Φεβρουάριο του 1986. Πρώτος Δήμαρχος εκλέγηκε ο κ. Μιχαλάκης Ζιβανάρης.Φωτογραφία: mapsights.com

Το όνομα της περιοχής προήλθε από τις λέξεις «νέα κώμη», απ’ όπου Νέγκωμη και τελικά Έγκωμη.Φωτογραφία: Γεωργιάδης

Η ίδρυση της Έγκωμη: 
Η Έγκωμη είναι πιθανόν να ιδρύθηκε το 1567, αφότου γκρεμίστηκαν τα σπίτια, οι οικισμοί, οι εκκλησίες και τα μοναστήρια τα οποία είχαν μείνει έξω από τα παλαιά λουζινιακά τείχη της Λευκωσίας, τα οποία κατεδαφίστηκαν από τους Βένετους και ανέγειραν στη θέση τους τα σημερινά βενετικά τείχη της πρωτεύουσας, θέλοντας να περιορίσουν την περίμετρο των παλαιών τειχών.  Τότε, οι άστεγοι κάτοικοι των κατεδαφισθέντων συνοικισμών μετακινήθηκαν στα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας και σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από τα νέα τείχη της πόλης και ενός χιλιομέτρου από τον Άγιο Δομέτιο που προϋπήρχε ίδρυσαν την Έγκωμη.

Η παλιά Έγκωμη ήταν η περιοχή που εκτεινόταν βορειοανατολικά της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Τα πρώτα σπίτια της περιοχής ήταν πλινθόκτιστα, ισόγεια, μικρά στην πλειοψηφία τους, χωρίς εξωτερική αυλή. Το παλαιότερο πλινθόκτιστο σπίτι που σώζεται είναι ένα μεγάλο ισόγειο, στην οδό Στυλιανού Λένα, αρ. 12 κτίσμα του 1895. Οι δρόμοι του χωριού ήταν στενοί και χωματένιοι. Φωτογραφία: Antonis Mavrommatis‎

Καθόλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, η Έγκωμη, αποτελούσε μια μικρή αγροτική κοινότητα, οπού οι κάτοικοι της ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Κύρια γεωργικά προϊόντα του χωριού ήταν: τα σιτηρά, ο βίκος, η φακή, το βαμβάκι, το σησάμι, οι ελιές και το λάδι σε μεγάλες ποσότητες και τέλος τα λαχανικά με τα οποία τροφοδοτούσε τη γειτονική πόλη της Λευκωσίας. Μερικοί από τους κάτοικους ήταν επίσης τεχνίτες, μαραγκοί, ράφτες κλπ. 

Η Έγκωμη φημίζονταν επίσης για την εκτροφή μεταξοσκώληκα και παρήγαγε καλής ποιότητας μετάξι και κατ’ επέκτασιν αυτού οι γυναίκες ασχολούνταν και με την υφαντική.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, στα εδάφη της Έγκωμης υπήρχε αφθονία νερού. Για την άντληση του νερού αυτού χρησιμοποιούνταν ανεμόμυλοι και αντλίες. Σήμερα, στην περιοχή σώζονται κατάλοιπα δεξαμενών που χρησιμοποιούνταν για αρδευτικούς σκοπούς.
Φωτογραφία: Antonis Mavrommatis‎

Η πληθυσμιακή ανάπτυξη της Έγκωμης: 
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας η Έγκωμη ήταν ένα μικρό χωριό με πληθυσμό γύρω στους 150 κατοίκους. Τα πρώτα πενήντα χρονιά της Αγγλοκρατίας στο νησί, παρατηρήθηκε μια σταθερή πληθυσμιακή αύξηση, από 172 που ήταν το 1881 αυξήθηκε στους 229 το 1891, στους 299 το 1901, στους 362 το 1911, στους 450 το 1921 και στους 639 το 1931. Από το 1931 -1946 ο πληθυσμός υπερδιπλασιάστηκε και έφτασε τους 1396. Το 1960 αυξήθηκε σε 2.658 και το 1973 σε 3.165.

Μετά την τουρκική βάρβαρη εισβολή του 1974 με την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού Ελληνοκυπρίων προσφύγων ο πληθυσμός της κοινότητας από 3.165 που ήταν το 1973, το 1976 ανήλθε στις 5.678 ενώ το 1982 έφθασε στις 5.817. Κατά την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 2001, ο πληθυσμός του Δήμου Έγκωμης έφθασε τις 13.644. 

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο δήμος είχε 18.010 κατοίκους.

Η σημερινή Έγκωμη: 
Η Έγκωμη, αρχικά, δεν αναπτύχθηκε γύρω από τον αρχικό της πυρήνα εξαετίας του ότι τα μεγάλα κτήματα, που είχε στα ανατολικά, νότια και δυτικά της περιοχής το Μετόχι του μοναστηριού Κύκκου, δεν είχαν διαχωριστεί σε οικόπεδα και εμπόδιζαν την εξάπλωση του χωριού γύρω από τον αρχικό του πυρήνα. Όμως αυτό άλλαξε μετα την οικοπεδοποίηση τους. 

Η Έγκωμη μετα την ανεξαρτησία του νησιού το 1960 και ιδιαίτερα μετά το 1980 αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σ’ όλους ανεξαίρετα τους τομείς και εξελίσσεται σ’ ένα από τους πιο σύγχρονους και πιο ανεπτυγμένους δήμους της Λευκωσίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ανάπτυξη που έχει σημειωθεί στους τομείς της βιομηχανίας, των υπηρεσιών και του αθλητισμού. Αξιόλογη ήταν επίσης η πρόοδος και στον τομέα της παιδείας.

Σήμερα (2018), η Έγκωμη έχει καταστεί περιοχή με πολλά κέντρα αναψυχής, εστιατόρια και μπαρ, καφετέριες, δισκοθήκες κλπ, προσελκύοντας καθημερινά το μεγαλύτερο ποσοστό όσων διαμένουν στην Λευκωσία. Φωτογραφία: Antonis Mavrommatis‎

Επιπρόσθετα, στην Έγκωμη, στην περιοχή Μακεδονίτισσας, σε μια ειδικά διαρρυθμισμένη έκταση 270.000 περίπου τετραγωνικών μέτρων, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της Διεθνούς (Κρατικής) Έκθεσης Κύπρου.

Ακόμη, στην περιοχή εδρεύουν πολλές ξένες πρεσβείες. Οι κυριότερες απ’ αυτές είναι: η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, των Ινδιών, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Ουκρανίας, και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου. Επίσης στην ίδια περιοχή βρίσκονται και οι κατοικίες πολλών πρεσβευτών.

Μοναστήρια και εκκλησίες: 
Στην Έγκωμη υπάρχουν δυο σημαντικά Μοναστήρια. Το μοναστήρι του Αγίου Προκοπίου, γνωστό ως Μετόχι της Ιεράς Μονής Κύκκου και το μοναστήρι της Παναγίας Μακεδονίτισσας. Το μοναστήρι του Αγίου Προκοπίου είναι το πλουσιότερο μετόχι του μοναστηριού της Παναγίας του Κύκκου.

Το μετόχι στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν σπουδαίος σταθμός για τη μεταφορά της εικόνας της Παναγίας σε χρόνια ανομβρίας. Στο μοναστήρι συνέρρεε πλήθος κόσμου για να παρακαλέσει την Παναγία να σταματήσει την Ανομβρία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο μοναστήρι αυτό είχε εγκατασταθεί ο πρώτος Άγγλος ύπατος Αρμοστής της Κύπρου, Sir Garnet Wolseley (σερ Γκάρνετ Γούλσλεϋ) το 1878. Στον περίβολο του μοναστηριού έστησαν το πρώτο στρατόπεδο τους οι Άγγλοι ακόλουθοι του Κυβερνήτη και οι στρατιώτες που τον συνόδεψαν και έμειναν εκεί ως ότου κτίστηκε το πρώτο Κυβερνείο.Φωτογραφία: Δημήτρης Χρυσάνθου

Το μοναστήρι της Παναγίας Μακεδονίτισσας βρίσκεται 6 χιλιόμετρα δυτικά της Λευκωσίας. Για την προέλευση του επώνυμου Μακεδονίτισσα, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη απ’ αυτές είναι ότι τούτο προήλθε από το φυτό μακεδονήσιον (ματζινοήσιν), το γνωστό μαϊντανό.  Πότε και από ποιους ιδρύθηκε το μοναστήρι είναι άγνωστο. Το μοναστήρι όμως σύμφωνα με ιστορικές πήγες διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.Φωτογραφία: Δήμος Έγκωμης

Εκτός από το Μετόχιο του Κύκκου και το μοναστήρι της Παναγίας Μακεδονίτισσας, στην Έγκωμη λειτουργούν άλλες 3 εκκλησίες. Ο νέος ιερός ναός του Αγίου Νικολάου, ο ιερός ναός των Αγίων Πάντων και ο παλαιός ιερός ναός του Αγίου Νικολάου.

Μνημεία στην Έγκωμη: 

• Μνημείο πεσόντων και αγνοουμένων Καταδρομέων
• Μνημείο Στυλιανού Λένα (ανδριάντας)
• Μνημείο Πολύκαρπου Πρατσή (ανδριάντας)
• Μνημείο Ηλία Παπακυριακού (προτομή)
• Μνημείο Νίκου Κρανιδιώτη
• Μνημείο Θέμη Δράκου
• Μνημείο Δημητρίου Τσαμκιράνη
• Μνημείο Χαρίλου Μιχαήλ (ανδριάντας)
• Μνημείο Σπύρου Κυπριανού (προτομή)
• Μνημείο Ποντιακού Ελληνισμού
• Μνημείο Ξιούτα
• Μνημείο Ι. Χ. Ιωαννίδου
• Μνημείο δεκατριών θυμάτων έκρηξης 11ης Ιουλίου 2011 στη Ναυτική Βάση στο Μαρί
• Μνημείο πεσόντων και αγνοουμένων Κερυνειωτών
• Μνημείο Γιάννη Κίτσιου
• Μνημείο Άντη Χατζηκωστή
• Μνημείο Ανδρέα Αβρααμίδη
• Τύμβος Μακεδονίτισσας (στρατιωτικό κοιμητήριο)
  Φωτογραφία: Δεσποινα Φωτιαδου

Πάρκα στην Έγκωμη: 

• Πάρκο Ολυμπιάδος 2004
• Πάρκο Λαϊονς
• Πάρκο Ποιητών Και Αλλών Πνευματικών Δημιουργών
• Πάρκο Ποντιακού Ελληνισμού
• Πάρκο Αγαπηνορος
• Πάρκο Πεσόντων Και Αγνοουμένων Καταδρομέων
• Πάρκο Αθανάσιου Διάκου Ή Πάρκο Ηρώων
• Πάρκο Παύλου Ιησού
• Πάρκο Αγίων Πάντων
• Πάρκο Αγίας Σοφίας Ή Πάρκο Ιωαννίδη
• Πάρκο Ευδωρα Βασιλάρα
• Πάρκο Μ. Ζιβαναρη
• Πάρκο Αχαιών Ή Πάρκο Τσαμκιρανη
• Πάρκο Νεοφύτου Χανδριώτη
• Πάρκο Κωνσταντίνου Σπυριδάκη
• Πάρκο Ξιουτα
• Πάρκο Κερύνειας
• Πάρκο Οδού Ζησιμοπουλου
• Πάρκο Οπαπ
• Πάρκο Παλαιών Προσκόπων
• Πάρκο Αντρέα Παυλίδη
• Πάρκο Οδού Ήρας
• Πεζοδρόμος Αγίου Νικολάου
• Πάρκο Κίνας
• Πάρκο Θέμη Δράκου
• Πάρκο Οδού Μπαρωτα
• Πάρκο Οδού Έκτορος
• Πάρκο Νίκου Κρανιδιώτη
• Πάρκο Ν. Καζαντζάκη
• Πάρκο Οδού Ρούμελης

Φωτογραφία: Πάρκο ΟΠΑΠ Εγκωμης

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ