Καταλιόντας ή Αναλιόντας

Κτισμένο σε υψόμετρο 380 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας

Ο Αναλύοντας ή αλλιώς Καταλυόντας είναι ένα μικρό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, το οποίο απέχει 20 περίπου χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 380 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και αριθμεί περίπου 350 κατοίκους.
 Φωτογραφία: Panayiotis Panayiotou Arsiotis‎

Ο Αναλύοντας βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Ταμασσού, το βασίλειο της οποίας σύμφωνα με τους αρχαιολόγους επεκτεινόταν μέχρι το Μαθιάτη στα ανατολικά και την Αγροκηπιά στα δυτικά.
Φωτογραφία: Christos Parellis

Κάποτε, ο Καταλυόντας, ήταν ένας μικρός οικισμός, κτισμένος ένα μόλις χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του χωριού το οποίο κατοικείτο από Τουρκοκύπριους επί Αγγλοκρατίας.
Φωτογραφία: χωρίς αποσκευές

Στον Καταλυόντα οι κυριότερες καλλιεργείς είναι οι ελιές, τα σιτηρά, τα λαχανικά, αμυγδαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα.

Η ιστορία του Χωριού: 
Το χωρίο κατοικείτο από αρχαιοτάτων χρονών, πράγμα που μαρτυρείται από τα αρχαιολογικά ευρήματα που ανευρέθηκαν στην περιοχή «Κούρβελλος», που χρονολογούνται στην Νεολιθική εποχή (4.800 π.χ.) της ίδιας δηλαδή εποχής με τον οικισμό της Χοιροκοιτίας. 
Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Επιπρόσθετα, στην περιοχή που σήμερα φέρει το όνομα «Πετρερά», η οποία βρίσκεται πεντακόσια μετρά νοτιοδυτικά του χωριού υπήρχε παλαιότερα οικισμός, τα ερείπια του οποίου είναι σήμερα μεγάλοι σωροί από πέτρες. 

Σύμφωνα με τον άγγλο μελετητή Γκάννις, στον Αναλυόντα πρέπει να υπήρξε κάποιος σημαντικός ρωμαϊκός συνοικισμός, πράγμα που μαρτυρούν οι πολλοί τάφοι της περιόδου αυτής που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή. Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Κατά τα χρονιά της Φραγκοκρατίας και της Βυζαντινής περιόδου, ο Αναλύοντας ήταν ένα ξακουστό χωριό λόγω των πολλών θαυμάτων που έκανε ο Αγιος Γεώργιος, όπως επισημαίνει ο Νέαρχος Κληρίδης. 

Η ονομασία του Χωριού: 
Για το πώς πηρέ το όνομα του το χωριό υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, λέγεται ότι το χωριό πηρέ το όνομα του από το ρήμα «αναλύω» (= επεξεργάζομαι) εξαιτίας του γεγονότος ότι κατά τους αρχαίους χρόνους, την περίοδο ακμής της επεξεργασίας του χαλκού στην περιοχή της Ταμασσού, στο χωριό υπήρχαν μεταλλεία και χώροι όπου «αναλύονταν» μεταλλεύματα. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από τα πετρώματα που υπάρχουν μέχρι και σήμερα στο χωριό, πάνω στα οποία ανευρέθηκαν υπολείμματα της επεξεργασίας αυτής. 
Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Μια δεύτερη εκδοχή θέλει το χωριό να παίρνει το όνομα του από τον Λέοντα. Σύμφωνα με τον Σ. Μέναρδο, στην περιοχή υπήρχαν επί Ενετοκρατίας δύο φέουδα. Ένα στον Αναλυόντα (Άνω – Λιόντα) και ένα στον Καταλυόντα (Κάτω – Λιόντα). Όπως είναι γνωστό, το λιοντάρι είναι το ζώο του Ευαγγελιστή Μάρκου, προστάτη των Ενετών, οι οποίοι το είχαν ως σύμβολο και οικόσημο. Σε όλους τους Ενετικούς χάρτες που έγιναν γύρω στο 1500 μ.χ. το χωριό είναι σημειωμένο με την ονομασία Anolido και Katolido.

Οι εκκλησίες του Χωριού:
Κάνοντας κάνεις μια βόλτα στο χωριό θα συναντήσει αρκετές εκκλησίες. Αναμεσά τους η ιερά Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που είναι κτισμένη νοτιοδυτικά του χωριού, της οποίας ο χρόνος ανοικοδόμησης της παραμένει άγνωστος, αναφέρεται εν τούτοις η ύπαρξη της από ένα Ρώσο περιηγητή στα μέσα του 18ου αιώνα. Η μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ αποτελεί σήμερα (2018), προστατευόμενο μνημείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Επιπρόσθετα θα συναντήσει την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, κτίσμα του 1917 όπως μαρτυρεί η διασωζομένη επιγραφή της. Πρόκειται για μια μονόκλιτη εκκλησία που καλύπτεται με αμφικλινή ξύλινη στέγη, η οποία είναι σκεπασμένη με αγκιστρωτά κεραμίδια.
Φωτογραφία: Αγνή Τσουλούπα

Στο χωριό υπάρχουν και διαφορά εξωκλήσια και παρεκκλήσια, όπως το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, είναι κτισμένο νοτιοανατολικά, στον οικισμό Καταλυόντας, είναι όμως ερειπωμένο, το ερειπωμένο εξωκλήσι της Αγίας Μαύρης, το παρεκκλήσι Αγίου Νεκταρίου που είναι παρεκκλήσι της Μονής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και εγκαινιάστηκε στις 16 Ιουνίου 1997 από το Θεοφιλέστατο Χωρεπίσκοπο Τριμυθούντος.
Φωτογραφία: Τακης Κατσουρης

Μνημεία του χωριού: 
Στο χωριό υπάρχουν διαφορά μνημεία αφιερωμένα σε ήρωες του χωριού. Πιο συγκεκριμένα υπάρχει το Μνημείο Πεσόντων και Αγνοουμένων το οποίο ανεγέρθηκε προς τιμή των πεσόντων και αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής του 1974 που κατάγονται από τον Αναλυόντα. Οι πεσόντες είναι οι: Χριστάκης Χαραλάμπους- πιλότος RAF, έπεσε στις 13.07.1945 και Ανδρέας Προδρόμου- δολοφονήθηκε από τους  Τούρκους στις 14.05.1964, και οι αγνοούμενοι είναι: Ανδρέας Κωστή Αχιλλέως- αγνοείται από τις 14.08.1974, Κυριάκος Ιορδάνους Παρασκευά-αγνοείται από τις 20.07.1974. 
Επίσης το Μνημείο Αγνοουμένου Γιώργου Χατζηνικολή είναι κτισμένο στο μικρό δάσος του Αναλυόντα. Πρόκειται για ένα μαρμάρινο μνημείο αφιερωμένο στον Γιώργο Χατζηνικολάου που αγνοείται από την τουρκική εισβολή του 1974.

Επιπρόσθετα στο χωριό υπάρχει ένα Εκκλησιαστικό Μουσείο, στο οποίο φιλοξενούνται παλαιές εικόνες και ιερά κειμήλια από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Εκθέματα του Μουσείου που χρονολογούνται από τον 16ο έως τον 20ο αιώνα.

Δυτικά του χωριού Καπέδες, για πολλά χρόνια ο άνθρωπος έσκαβε τη γη για να βρει χαλκό και σιδηροπυρίτη. Τα μικρά τρένα κατηφόριζαν στις γαλαρίες, τα γέμιζαν με χώμα και ανέβαιναν στην επιφάνεια μεταφέροντας το πολύτιμο φορτίο τους στον χώρο πλύσης των μεταλλευμάτων. Σκάβοντας τη γη δημιούργησαν μια τεράστια αμφιθεατρική λεκάνη. Με τα χρόνια όλο και μεγάλωνε, μέχρι την μέρα που ο κασμάς έπαψε να κτυπά στον χαλκό. Το ορυχείο εγκαταλείφτηκε από τον ιδιοκτήτη του που ήταν η Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία (ΕΜΕ).
Πίσω της άφησε ένα σεληνιακό τοπίο. Καμιά αποκατάσταση του τοπίου. Ούτε ένα δένtρο δεν φύτεψαν φεύγοντας. Μια γαλαρία μένει ακόμα ανοικτή. Η φύση όμως ανάλαβε να αποκαταστήσει όσα η απληστία του ανθρώπου κατάστρεψε. Την τεράστια λεκάνη την γέμισε με νερό. Της έδωσε όλα τα χρώματα της γης, για να "ταιριάζει" με το τοπίο. Την μεταμόρφωσε σε μια όμορφη λίμνη. Η μικρή αυτή αλλά εντυπωσιακή κόκκινη λίμνη του μεταλλείου Κοκκινόνερο βρίσκεται μεταξύ των χωριών Καπέδες, Καμπιά και Αναλιόντας. Πρόκειται για μεταλλείο πυρίτη που λειτούργησε τη δεκαετία του 1950 από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία (ΕΜΕ). Φωτογραφία: Kyriakos Kefalas

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ