Λυθροδόντας

Κάποτε ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι, έχει την υποδομή να ξαναγίνει

Το χωριό Λυθροδόντας είναι ένα χωριό που ανήκει στην επαρχία Λευκωσίας, σε απόσταση 31 χιλιομέτρων από αυτήν και είναι κτισμένος στους πρόποδες του Μαχαιρά.  Ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι ενώ σήμερα (2018) συνεχίζει την ανάπτυξη του με γοργούς ρυθμούς.
Φωτογραφία: ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο Λυθροδόντας κατοικείτο από 2622 ανθρώπους. 
Φωτογραφία: Skevi Ioannou

Η ιστορία του Λυθροδόντα
Σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια το χωριό του Λυθροδόντα ιδρύθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια. Εν τούτοις αρχαιολογικά κατάλοιπα, από τα ελληνιστικά χρόνια, μαρτυρούν ότι το χωριό κατοικείτο από αρχαιοτάτων χρόνων. 

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας το χωριό ήταν Φέουδο. Στους χάρτες είναι σημειωμένο ως Litrondi. Σύμφωνα με τον Καρούζη (συγγραφέας) στα μεσαιωνικά χρόνια ήταν γνωστό φέουδο, που, σύμφωνα με τον ιστορικό Φλώριο Βουστρώνιο, μεταξύ 1464 – 1468 άνηκε διαδοχικά στο Βινσιγκέρα Μορεσσίν και τον Πέτρο Βουστρώνιο. 
Φωτογραφία: Things To Do In Cyprus

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, πολλοί κάτοικοι του Λυθροδόντα ήταν κρυπτοχριστιανοί, γνωστοί ως «λινοβάμβακοι». Στην συνέχεια σύμφωνα με την Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια και τον ιστορικό Νέαρχο Κληρίδη έγιναν φανερά χριστιανοί και βαπτιστήκαν στην αρχιεπισκοπή. Πολλοί από αυτούς πήραν κτήματα στα Λατσιά τα οποία αργότερα κατοίκισαν. 
Κατά την περίοδο του 20ου αιώνα ο Λυθροδόντας ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι ενώ σήμερα (2018) συνεχίζει την ανάπτυξη του με γοργούς ρυθμούς.
Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Η oνομασία του χωριού
Για το πώς πηρέ το όνομά του ο Λυθροδόντας υπάρχουν δυο παραλλαγές της ιδίας εκδοχής. Σύμφωνα με ένα έγγραφο που υπάρχει στο κοινοτικό συμβούλιο του χωριού, αναφέρεται ότι ο Λυθροδόντας, πηρέ το όνομά του από τον πρώτο οικιστή του χωριού που ονομαζόταν  «Ερυθροδόντας» επειδή είχε κόκκινα δόντια.  
Μια παραλλαγή αυτής της εκδοχής θέλει τον Ερυθροδόντα, ως μεγαλοκτηματία της περιοχής, τον οποίο με το πέρασμα των χρόνων τον φώναζαν Λυθροδόντα. Από αυτόν λοιπόν πήρε και το όνομά του η περιοχή. Φωτογραφία: Things To Do In Cyprus

Οι Εκκλησίες και Αξιοθέατα του Λυθροδόντα
Κάνοντας κάνεις μια βόλτα στο χωριό θα συναντήσει την κύρια εκκλησία του Λυθροδόντα η οποία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Θεράποντα. Επιπρόσθετα στον Λυθροδόντα υπάρχει η εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ, η εκκλησία του Άγιου Γεώργιου, η εκκλησία της Παναγιάς και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στα νοτιοδυτικά του Λυθροδόντα στέκεται επιβλητικό ένα παλαιό μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, το οποίο σήμερα (2018) είναι ιδιοκτησία του Μαχαιρά.
Φωτογραφία: Doros ATheodorou

Στο Λυθροδόντα υπάρχουν δυο φράγματα του ποταμού Κουτσού, το Πάνω και το Κάτω Φράγμα.
Φωτογραφία: Doros ATheodorou

Το Πάνω Φράγμα βρίσκεται στην περιοχή Ζαχαρά, ενώ το Κάτω στο δρόμο του Προφήτη Ηλία.
Φωτογραφία: Louis Coutas

Ήρωες και Αγνοούμενοι Λυθροδόντα
Στο Λυθροδόντα θα συναντήσει επίσης κάποιος μνημεία αφιερωμένα σε ήρωες και αγνοουμένους της κοινότητας.
Ήρωες : Ο Φίλιος Τσιγαρίδης (1963-64) η κοινότητα έχει δώσει το όνομά του σε έναν από τους κεντρικούς της δρόμους η «Οδός Φίλιου Τσιγαρίδη». Ο Αντώνης Συμεωνίδης (1963) η κοινότητα ονόμασε τον δρόμο που περνά έξω από το πατρικό του σπίτι «Οδός Αντώνη Συμεωνίδη» και ο Γεώργιος Ιωάννου Παχουλλαράς (1974), η κοινότητα τιμώντας τη μνήμη του ονόμασε έναν από τους δρόμους της «οδός Παχουλαρά».

Οι ήρωες οι οποίοι ήταν αγνοούμενοι και τα οστά τους τακτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA είναι:
Λεόντιος Κωνσταντίνου
Νίκος Αγαπίου του Κωνσταντή
Θεοφύλακτος Κυριακίδης
Αντώνης Ασπρής
Ανδρέας Ορφανίδης
Χρύσανθος Χρυσάνθου
Θεράποντας Ζήνωνος
Νίκος Παναγιώτου του Σπύρου
Ανρέας Απόστολου του Χατζηνικόλα
Παναγιώτης Λάμπρου του Λάμπρου
Κύπρος Νικολάου του Νικόλα
Στέφανος Στεφάνου του Συμεού

Οι αγνοούμενοι του Λυθροδόντα είναι: Γεώργιος Παπαχρίστου, Νίκος Καμηλάρη του Γεώργιου, Νίκος Χρυσάνθου, Παναγιώτης Καραολή, Παντελής Ψύλλου του Μιχαήλ, Σταύρος Σταύρου του Αλέξη.Φωτογραφία: Olvia Christoforou‎

Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση στο χωριό του Λυθροδόντα αρχίζει μετά το μέσο του 19ου αιώνα. Οι πρώτοι δάσκαλοι ήταν ιερείς. Ειδικότερα, τα πρώτα γράμματα στο χωριό, σύμφωνα με τον ερευνητή Ιερώνυμο Περιστιάνη, τα δίδαξε ο παπά Χριστόδουλος από το 1858 ως το 1870. Στη συνέχεια, τα επόμενα δυο χρόνια, από το 1870 έως το 1872, δίδαξε ο Πρωτοπαπάς. Το 1872, γράφει η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, «κτίσθηκε μεγάλη αίθουσα με δαπάνη του Μελέτιου Χατζή Αντώνη, εφημέριου των πατριαρχείων στην Κωνσταντινούπολη». Έτσι, άρχισε τη λειτουργία του το πρώτο κοινοτικό σχολείο. Σε αυτό δίδαξαν, το 1876, ο Μιχαήλ Καλλονάς και το 1880, ο Αλκιβιάδης Σκουρλάς.
Φωτογραφία: Olvia Christoforou‎

Οι Καλλιέργειες του χωριού
Στο Λυθροδόντα καλλιεργούνται διάφορα οπωροφόρα δέντρα, όπως αχλαδιές, συκιές, μηλιές, ροδακινιές, χρυσομηλιές και δαμασκηνιές, και πολλά λαχανικά. Εξέχουσα θέση στις καλλιέργειες του χωριού έχει η ελαιοκαλλιέργεια. Μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες, το ίδιο σημαντική ήταν και η αμπελοκαλλιέργεια. Τα κυριότερα προϊόντα του χωριού ήταν το λάδι και η κουμανταρία.

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ
Φωτογραφία: Michalis Chelides