Μαθιάτης

Τα μεταλλεία του Μαθιάτη αποτελούν μέρος της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η κοινότητα Μαθιάτη βρίσκεται στην επαρχία Λευκωσίας και απέχει 22 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Είναι ένα ημιορεινό χωριό το οποίο συνορεύει με τις κοινότητες Αγίας Βαρβάρας, Λυθροδόντα, Σιας, Δελικήπου και Αναλιόντα.Φωτογραφία: mathiatis.com

Η ιστορία του Μαθιάτη 
Ο Μαθιάτης αναγράφεται στους παλαιούς πρώτους χάρτες των περιηγητών, πράγμα που αποδεικνύει την αρχαιολογική και ιστορική σημασία που είχε για αυτούς λόγω των δυο μεταλλείων που υπάρχουν στην περιοχή.

Η ανακάλυψη της κεφαλής του Βάκχου (2ος -1ος αιώνας π.Χ.), η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου και αποτελεί το έμβλημα του Κρατικού Θεάτρου, του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου ανακαλύφθηκε στην περιοχή του Μαθιάτη. Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Το 1878, όταν η Κύπρος πουλήθηκε στους Άγγλους από τους Οθωμανούς Τούρκους και οι Άγγλοι ανέλαβαν επίσημα τη διοίκηση του νησιού, ο Μαθιάτης αποτέλεσε την πρώτη μονάδα διοίκησης και διαμονής τους. Την περιοχή όπου διέμεναν οι Άγγλοι, οι κάτοικοι την ονόμασαν «Σπίθκια Αγγλικά». Το μόνο μνημείο που έχει διασωθεί από την τότε εποχή είναι το νεκροταφείο των Άγγλων το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του χωριού.

Ο πληθυσμός του Μαθιάτη
Πριν το 1963 το χωριό είχε μικτό πληθυσμό, με 201 Ελληνοκύπριους και 208 Τουρκοκύπριους κατοίκους. Μετα τις διαταραχές του 1963, οι τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να φύγουν από το χωριό στην κοινότητα παρέμειναν οι Ελληνοκύπριοι. Μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, ο πληθυσμός του χωριού αυξήθηκε, αφού αρκετές οικογένειες προσφύγων εγκαταστάθηκαν σε αυτό. 

Στις μέρες μας, παρατηρείται σημαντική αύξηση του πληθυσμού, συγκεκριμένα, από την τελευταία απογραφή του 2001 που το χωριό αριθμούσε 581 κατοίκους, σήμερα (2018) αριθμεί 856 κατοίκους.Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Η ονομασία του χωριού
Για το πώς πήρε το όνομά του το χωριό υπάρχουν τέσσερις εκδοχές.  Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή αναφέρεται ότι οι κάτοικοι του χωριού Μαθιάτης κατά τα παλαιοτέρα χρόνια καλλιεργούσαν πολλά αμπέλια, παρήγαγαν κρασί, έπιναν και μεθούσαν. Από το γεγονός αυτό και το ρήμα μεθώ, το χωριό ονομάστηκε Μαθιάτης. 
Μια δεύτερη εκδοχή επισημαίνει ότι κάποτε στο Μαθιάτη έπεσε ανομβρία και τα σπαρτά του χωριού έμειναν πολύ μικρά. Οι γεωργοί τότε αναγκάστηκαν να τα μαδούν με τα χεριά τους. Από το «μαδώ» προήλθε το Μαθώ και αργότερα το «Μαθιάτης».
Σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή το όνομα του το χωριό το πήρε από ένα άρχοντα που κατοικούσε εκεί και ονομάζονταν  «Μαθιούς». Τέλος, μια τέταρτη εκδοχή λέει ότι οι πρώτοι κάτοικοι που ήρθαν στο χωριό κατάγονταν από το χωριό "Αμαθκιές" της Τηλλυρίας. Η περιοχή ονομάστηκε αρχικά Αμμαθκιώτης και ύστερα Μαθιάτης.Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Οι Ασχολίες των κατοίκων του Μαθιάτη
Οι περισσότεροι κάτοικοι του Μαθιάτη εργάζονται ως ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι στο χωριό, στη Λευκωσία και στη Λάρνακα. Η γεωργία, η κτηνοτροφία και η μεταλλωρυχεία υπήρξαν οι κύριες ασχολίες των κατοίκων στις προηγούμενες δεκαετίες, σήμερα, πολύ λίγοι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι σημαντικότερες καλλιέργειες του χωριού είναι λαχανικά, ελιές, λάδι, σιτηρά και διάφορα φρούτα ενώ υπάρχουν δύο κτηνοτροφικές μονάδες με κατσίκες, κουνέλια, και κότες.

 Φωτογραφία: Ygea Farm

Οι εκκλησίες του Μαθιάτη
Κάνοντας κανείς μια βόλτα στον Μαθιάτη θα συναντήσει την εκκλησία της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας, στην είσοδο του χωριού, κτισμένη σε ένα μικρό λόφο. Η χρονολογία ανέγερσής της παραμένει άγνωστη.Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Στο κάτω μέρος της εκκλησίας υπάρχει μια κατακόμβη, η οποία πιστεύεται ότι την χρησιμοποιούσαν ως χώρο λειτουργίας οι Καθολικοί εν καιρώ Τουρκοκρατίας. Στο εσωτερικό της κατακόμβης ανακαλύφθηκε η εικόνα της Παναγίας και γι' αυτό τον λόγο υποδομήθηκε η εκκλησία. Ο περίβολος της εκκλησίας έχει μετατραπεί στο σημερινό Κοιμητήριο της Κοινότητας.
Φωτογραφία: Doros ATheodorou

Επιπρόσθετα, στην κοινότητα του Μαθιάτη υπάρχουν και άλλες εκκλησίες και εξωκλήσια όπως η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, κτίσμα του 1728, όπως μαρτυρείται από μία πλάκα η οποία υπάρχει στο εσωτερικό της εκκλησίας. Στην οροφή της εκκλησίας διακρίνονται 22 πιάτα (κούπες), όπου σύμφωνα με την παράδοση το κάθε πιάτο αντιπροσωπεύει μία χριστιανική οικογένεια. Για το λόγο αυτό πιστεύεται ότι στο χωριό υπήρχαν 22 χριστιανικές οικογένειες, οι οποίες ζούσαν πολύ κοντά στην εκκλησία.Η Αγία Παρασκευή θεωρείται από την Εκκλησία ως η προστάτιδα των ματιών. Πολλοί κάτοικοι του χωριού αλλά και ξένοι πιστοί, οι οποίοι αντιμετώπιζαν παθήσεις στα μάτια ή ακόμη μερική ή/και ολική τύφλωση, κατέφευγαν στην εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής προσφέροντας τάματα, σταύρωναν τα μάτια τους με λάδι και θεραπεύονταν. Η μνήμη της Αγίας Παρασκευής εορτάζεται στις 26 Ιουλίου. Φωτογραφία: mathiatis.com

Το παρεκκλήσι της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου που ανεγέρθηκε πριν 25 χρόνια από το ζεύγος Ομήρου και Αναστασίας, κατοίκων του χωριού της Αγίας Βαρβάρας. Το ζεύγος αυτό αντιμετώπιζε προβλήματα γονιμότητας επί δώδεκα χρόνια και αποφάσισαν να ταξιδέψουν μέχρι την Ελλάδα και να προσευχηθούν στην Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου να τους χαρίσει ένα παιδί. Όταν ήρθαν στη Κύπρο άρχισαν αμέσως την οικοδόμηση του παρεκκλησιού στον Μαθιάτη ενώ, η κυρία Αναστασία λίγους μήνες μετά έμεινε έγκυος. Πολλά ζεύγη, από όλη την Κύπρο, με το άκουσμα του θαύματος αυτού προσέρχονται στην Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου για να προσευχηθούν και να αποκτήσουν παιδί. Το παρεκκλήσι της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στον Μαθιάτη είναι η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε στην Κύπρο αφιερωμένη στην Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου. Η Οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου γιορτάζει στις 28 Ιουλίου και αρκετοί προσκυνητές από όλη την ελεύθερη Κύπρο προσέρχονται στην πανήγυρη.
 Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Το εξωκλήσι του Αγίου Ευτυχίου το οποίο αναστηλώθηκε μετά από πρωτοβουλία της Κοινότητας και με τη βοήθεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων και στο κέντρο του χωριού η καινούργια εκκλησία του Αγίου Βαρνάβα.Το 1998 κι αφού κρίθηκε αναγκαία η ανέγερση μιας μεγαλύτερης εκκλησίας στην κοινότητα, μιας κι ο πληθυσμός της αυξανόταν τα τελευταία χρόνια, ξεκίνησε η οικοδόμηση μιας νέας εκκλησίας που θα εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές ανάγκες όλων των κατοίκων του Μαθιάτη.Φωτογραφία: mathiatis.com

Αξιοθέατα του Μαθιάτη
Στην κοινότητα Μαθιάτη υπάρχουν δύο μεταλλεία, µε το αρχαιότερο να χρονολογείται στα 600 π.Χ., το νότιο μεταλλείο χρυσού που βρίσκεται νοτίως της κοινότητας, στους πρόποδες του λόφου Στρογγυλός που ονομάζεται μεταλλείο Στρογγυλός, και το νεότερο (βόρειο) μεταλλείο εξόρυξης κατά σειρά χρυσού, ασημιού, χαλκού και σιδήρου που ονομάζεται Μεταλλείο «Κοκκινοαντώνης». Τα μεταλλεία του Μαθιάτη αποτελούν μέρος της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.Φωτογραφία: Σταυρου Σταυρος

Επιπρόσθετα, στο χωριό θα συναντήσει κανείς νερόμυλους, το φράγμα του Μαθιάτη και το Αγγλικό Κοιμητήριο
Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ