Πλατανιστάσα

Πλούσια στη φύση και πλούσια στο πολιτισμό

Η Πλατανιστάσα, είναι ένα αμιγές Ελληνικό χωριό, της επαρχίας Λευκωσίας, κτισμένο στην περιοχή της Πιτσιλιάς, στη βόρεια πλευρά του Τροόδους. Απέχει από τη Λευκωσία 58 χιλιόμετρα περίπου.  Φωτογραφία: Helena Dorničáková

Η Πλατανιστάσα είναι κτισμένη, σε μέσο υψόμετρο 940 μέτρων. Το χωριό διαπερνάτε από τον ποταμό της Περιστερώνας Σερράχη και περιλαμβάνει βαθιές στενές κοιλάδες και απότομες βουνοκορφές. 
Φωτογραφία: Platanistasa

Μια καταπράσινη όαση, που αποτελεί δείγμα του μακραίωνου ελληνικού πολιτισμού και του κάλλους της φύσης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 η Πλατανιστάσα είχε 172 κάτοικους. Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Η ιστορία του χωριού
Όπως μαρτυρούν αρχαία αρχαιολογικά ευρήματα, η Πλατανιστάσα υπήρχε από αρχαιοτάτων χρονών. Εφόσον στο χωριό έχουν ανευρεθεί προχριστιανικοί τάφοι, βωμός αλλά και ερειπωμένοι οικισμοί με τα ονόματα: «Περάτηδες-Διποτάμια» και «Βρύση της Ζιντήλας». 

Φράγκικα τοπωνύμια, όπως «Λουβαράς» (τόπος υδάτων), «Βίκλα» (Παρατηρητήριο), «Κλάδος του Ρουσιά» (από τον Φράγκο ευγενή Bernard De Riosser, διάσημο Ναύαρχο επί της βασιλείας της Καρλόττας, ονομαζόμενο στην Κυπριακή τοπολαλιά «Ντε Ρουσιά») και «Βασιλιάς», στη μέση του χωριού, αποδεικνύουν τη ζωή του χωριού κατά τη Φράγκικη δυναστεία στο νησί μας.

Σύμφωνα με τον μεσαιωνικό χρονογράφο Γεώργιο Βουστρώνιο, το χωριό Πλατανιστάσα παραχωρήθηκε, μαζί με άλλα χωριά, τον Ιανουάριο του 1474 στον Γεώργιο Κονταρίνι, Κόμητα της Γιάφας, που ήταν συγγενής της Βασίλισσας της Κύπρου Αικατερίνης Κορνάρο.

Σε παλαιούς χάρτες το χωριό Πλατανιστάσα ανευρίσκεται σημειωμένο ως «Platanista» ή «Piatanista».
Φωτογραφία: Platanistasa

Η ονομασία της Πλατανιστάσας:
Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση υπάρχουν τρεις εκδοχές για το πώς πηρέ το όνομά του το χωριό Πλατανιστάσα. Η πρώτη εκδοχή θέλει να παίρνει το όνομά του από το δέντρο «πλάτανος» που ευδοκιμεί στην περιοχή. Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προήρθε από την ύπαρξη ενός φράγκικου παλατιού της βασιλικής οικογένειας στο κέντρο της κοινότητας, νοουμένου ότι «Παλατιστάσα» σημαίνει περιοχή που βρίσκεται το παλάτι και με παραφθορά της λέξης βγαίνει το Πλατανιστάσα. Τέλος, μια τρίτη εκδοχή επισημαίνει ότι το όνομά της προέρχεται από ένα είδος πεταλοειδούς μετάλλου που τοποθετούσαν στο παρελθόν κάτω ή πίσω από τις ποδίνες τους οι κάτοικου της Πιτσιλιάς που φέρει το όνομα «πλατάνα».
Φωτογραφία: Platanistasa

Οι εκκλησίες και τα αξιοθέατα της Πλατανιστάσας
Στο χωριό Πλατανιστάσα θα συναντήσει κανείς αρκετές εκκλησίες και αξιολογά αξιοθέατα. Στο κέντρο του χωριού, βρίσκεται η μεγάλη εκκλησία της κοινότητας, αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, κτίσμα του 19ου αιώνα, στη θέση που βρισκόταν άλλη μικρότερη που κατεδαφίστηκε τον 15ο αιώνα. Στην αυλή της, βρισκόταν και το κοιμητήριο του χωριού μέχρι το 1941.
Φωτογραφία: Platanistasa

Επιπρόσθετα, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου κτισμένη στα βορειά του χωριού και ανακαινισμένη τον 17ο αιώνα.  Η εν λόγω εκκλησία χρησιμοποιούταν παλαιοτέρα ως κύρια εκκλησία του χωριού. Η Εκκλησία της Παναγίας Καταφυγιώτισσας, κτισμένη στο νότιο μέρος του χωριού και το γεφύρι της Παναγιάς στη Πλατανιστάσα.
Φωτογραφία: Doros ATheodorou

Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι, είναι κτισμένος στην οροσειρά του Τροόδους, περίπου έξι χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού Πλατανιστάσα. Πρόκειται για ένα ναό που ακολουθεί το μονόκλιτο ξυλόστεγος τύπο «Φραγκοβυζαντινού» ναού, με επικλινή στέγη και περιβάλλεται από κλειστή στοά.

Φωτογραφία: Doros ATheodorou

Στην Πλατανιστάσα υπάρχει επίσης το Μνημείο Ηρώων 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης το οποίο στεγάζεται στο χώρο του ελαιοτριβείου από το 2000. Στο μουσείο περιλαμβάνονται αντικείμενα από το χώρο του ελαιοτριβείου καθώς και καθημερινά αντικείμενα, όπως μαγειρικά σκεύη, βούφα, γεωργικά εργαλεία και κοφίνια σταφυλιών. 
Φωτογραφία: Costas Mageiroudes

Στο Μνημείο Λαϊκής Παράδοσης υπήρχε ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο, στα βόρεια του χωριού υπάρχει ένας νερόμυλος, ο οποίος για πολλά χρόνια εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων της γύρω περιοχής. Ο Νερόμυλος αυτός είναι ένα εξαίρετο δείγμα νερόμυλων, σπάνιας ομορφιάς. Βρίσκεται σχεδόν ένα μέτρο πάνω από την κοίτη του ποταμού, στην νότια πλευρά του, απέναντι από ένα καταπράσινο από φουντουκιές και καρυδιές, πανέμορφο τοπίο.

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ

Φωτογραφία: Platanistasa