Ξυλιάτος

Πανέμορφο πράσινο τοπίο με το ομώνυμο φράγμα, το γεφύρι και τα μεταλλεία να σας γαληνεύουν

Ο Ξυλιάτος είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, κτισμένο στα 50 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας, σε μέσο υψόμετρο 515 μέτρων.
Φωτογραφία: Frixos Milidonis

Η ιστορία του χωριού
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές ο Ξυλιάτος, υπήρχε από τα Μεσαιωνικά χρονιά. Σε μεσαιωνικούς και παλαιούς χάρτες αναγράφεται ως «Filato» Το χωριό υφίστατο και στα ενετικά χρονιά εφόσον σύμφωνα με τον Καρούζη είναι σημειωμένο με την ιδιά ονομασία και σε ενετικούς χάρτες. Τέλος, σύμφωνα με τον γάλλο περιηγητή Μας Λατρί κατά τη φραγκοκρατία ήταν βασιλικό κτήμα.
Φωτογραφία: Ξυλιάτος / Xyliatos

Η Ονομασία του Ξυλιάτου
Σύμφωνα με τον λαογράφο Νέαρχο Κληρίδη η ονομασία του χωριού συνδέεται με τον ιδιοκτήτη της περιοχής που ονομαζόταν Ξυλιάς. Στο όνομα αυτό προστέθηκε η μεσαιωνική κατάληξη –άτος που δηλώνει ιδιοκτησία.

Ο Πληθυσμός του χωριού
Από το 1881 που αριθμούσε 42 κάτοικους, ο Ξυλιατός παρουσιάζει σταθερή αύξηση έως το 1976 με 177 κάτοικους. Το 1982 είχε 122 κάτοικους οι οποίοι αυξάνονται και πάλι και μέχρι το 2009 φτάνουν τους 150. Φωτογραφία: PHOTOS OF CYPRUS

Οι εκκλησίες και τα αξιοθέατα του Ξυλιατού
Περιδιαβαίνοντας κάνεις τους δρόμους του χωριού θα συναντήσει την εκκλησία και τη σπηλιά του Αγίου Μάμα.  Σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος Μάμας έμενε σε αυτή τη σπηλιά στο χωριό.Φωτογραφία: Christos Christou

Φωτογραφία: Elena Othonas Makride‎

Αναμεσά στα σημαντικότερα αξιοθέατα του χωριού κατατάσσεται το «φράγμα του Ξυλιάτου» καθώς και ο ομώνυμος «εκδρομικός χώρος». 
Φωτογραφία: Maria Kiriakou

Στο χωριό υπάρχουν επίσης δυο Μεταλλεία. Tο μεταλλείο Ξυλιάτου (Μεμί) το οποίο λειτούργησε την περίοδο 1954-1971 και μερικώς την περίοδο 1987 – 1990.Η εκμετάλλευση γινόταν επιφανειακά με τη μέθοδο της κλειστής εκσκαφής και από αυτό εξορύχτηκαν γύρω στους 2.125.000 τόνους μεταλλεύματος σιδηροπυρίτη. Η επεξεργασία του μεταλλεύματος γινόταν σε εργοστάσιο εμπλουτισμού μεταλλευμάτων στο Μιτσερό. Η εξαγωγή του τελικού προϊόντος μέχρι και το 1974 γινόταν με φόρτωση πλοίων στο Καραβοστάσι και μετά το 1974 με φόρτωση πλοίων στο Βασιλικό.  Σήμερα στο σημείο εξαγωγής του μεταλλεύματος έχει δημιουργηθεί ένας μεγάλος κρατήρας. Με πρωτοβουλία του κοινοτικού συμβουλίου, έχει γεμίσει με όμβρια ύδατα.  Ανάμεσα στα βουνά δεσπόζει μια ιδιόμορφη λίμνη. Η λίμνη είναι ένας υγιής βιότοπος με διάφορα είδη παπιών.
Φωτογραφία: Valentinos Loucaides

Επίσης το μεταλλείο Αλεστού το οποίο λειτούργησε την περίοδο 1971-1972 από αυτό εξορύχτηκαν με επιφανειακή εκμετάλλευση γύρω στους 661.000 τόνους μεταλλεύματος. Το μεταλλείο βρίσκεται στα δυτικά του χωριού, στους πρόποδες του δάσους Αδελφοί και Μαχαιρά. Λόγω του υψόμετρου και των πετρωμάτων του, τα οποία λαμποκοπούν στον απογευματινό ήλιο, ξεχωρίζει από μακριά.
 Φωτογραφία: xyliatos.org

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αιωνόβια ελιά που βρίσκεται στην περιοχή Πότιμα, η οποία θεωρείται ως η μακροβιότερη ελιά στην Κύπρο, 800 χρονών, αλλά συνάμα η μεγαλύτερη σε διάμετρο με περιφέρεια 13 μέτρα , και έχει ύψος 6 μέτρα. Αξίζει να σημειωθεί πως η αιωνόβια ελιά τέθηκε το 2004 υπό προστασία και συντήρηση του Τμήματος Δασών, μετά από προσπάθειες του Κοινοτικού Συμβουλίου Ξυλιάτου.
Φωτογραφία: Thea Georgiou

Η τεχνητή λίμνη στο Ξυλιατό δημιουργήθηκε το 2012, βρίσκεται στην πλατεία του χωριού, εφάπτεται με τον κύριο δρόμο της κοινότητας Ξυλιάτου-Λαγουδερών δημιουργημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδικάζει το παλαιό και το μοντέρνο. Φωτογραφία: Στέφανη Γεωργίου

Τέλος, στο χωριό υπάρχει το παλιό ψηλό γεφύρι, το οποίο κτίστηκε κατά τη δεκαετία, 1930-1940 με σκοπό την τελειοποίηση του τότε κύριου δασικού δρόμου «Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου-Ξυλιάτου- Λαγουδερών-Σαράντι».Φωτογραφία: Americanos Costas

Φωτογραφία: Christos Christou

Οι καλλιέργειες του χωριού 
Στο χωριό υπάρχουν θάμνοι θυμαριού, καλλιέργειες λαχανικών και εσπεριδοειδών.
Φωτογραφία: Manos Botrini

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ