Κριτική σκέψη και fake news

Κριτική σκέψη είναι η νοητική και συναισθηματική λειτουργία κατά την οποία το άτομο αξιολογεί την αξιοπιστία των πληροφοριών και αποφασίζει τι να σκεφτεί ή τι να κάνει μέσω συλλογισμών που γίνονται με βάση όλα τα δυνατά στοιχεία που μπορεί να έχει στη διάθεσή του. Η κριτική σκέψη είναι η ικανότητα σκέψης με οργανωμένο και ορθολογικό τρόπο προκειμένου για καλύτερη κατανόηση μιας πληροφορίας.

Η κριτική σκέψη περιλαμβάνει ένα πολύπλοκο συνδυασμό δεξιοτήτων. Ανάμεσα στα κύρια χαρακτηριστικά είναι τα εξής:
Λογική: ασχολείται με τους κανόνες που χρησιμοποιούμε για να βγάζουμε σωστά συμπεράσματα, συνεπώς μας ενδιαφέρουν τα επιχειρήματα και οι συλλογισμοί. 
Αυτογνωσία: σταθμίζουμε τις επιδράσεις των κινήτρων και των προκαταλήψεων μας αναγνωρίζουμε τις δικές μας υποθέσεις ή προκαταλήψεις.
Τιμιότητα: Αναγνωρίζουμε τις συναισθηματικές παρορμήσεις, εγωιστικά κίνητρα, ή άλλες πλάνες.
Ευρύτητα πνεύματος: αξιολογούμε όλα τα εύλογα συμπεράσματα, μελετούμε την ποικιλία των πιθανών απόψεων ή οπτικών γωνιών, παραμένουμε ανοικτοί σε εναλλακτικές ερμηνείες, δεχόμαστε νέες εξηγήσεις και μοντέλα.
Πειθαρχία: είμαστε ακριβείς, λεπτομερείς, πλήρεις και εξαντλητικοί, αντιστεκόμαστε στην χειραγώγηση και σε παράλογες προσφυγές, αποφεύγουμε γρήγορες αποφάσεις.
Αποφασιστικότητα: αναγνωρίζουμε τη σημασία και αξία των εναλλακτικών υποθέσεων και προοπτικών, αναγνωρίζουμε την έκταση και το βάρος της απόδειξης.

Ποια είναι τα 5 συστατικά της κριτικής σκέψης;
Περιλαμβάνει έρευνα, μελέτη, αξιολόγηση, εικασία και εφαρμογή. Η ικανότητα κριτικής σκέψης είναι ζωτικής σημασίας για πολλά επαγγέλματα στη σημερινή εποχή της κοινωνίας της πληροφορίας. Η χρησιμοποίηση της διαδικασίας των πέντε σταδίων των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης μπορεί να εξαλείψει μεγάλο μέρος της ανησυχίας και του άγχους της επίλυσης προβλημάτων.

Η κριτική σκέψη είναι απαραίτητη για την αναγνώριση και προστασία από τα διάφορα fake news.
Ο όρος “fake news” εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια στην ζωή μας και είναι οι εσκεμμένα λανθασμένες ή παραπλανητικές πληροφορίες που διακινούνται μέσω μιας πληθώρας κυρίως ηλεκτρονικών μέσων μαζικής ενημέρωσης με σκοπό να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, κυρίως ευάλωτες και ευεπηρέαστες ομάδες. Η παραπληροφόρηση και στρέβλωση της πραγματικότητας υπήρχε πάντα και είναι ένα παραδοσιακό εργαλείο της προπαγάνδας και μέρος της κίτρινης” δημοσιογραφίας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα και αυξανόμενο παρεμβατικό ρόλο στην καθημερινότητά μας κατά συνέπεια η αξιολόγηση των ειδήσεων που προβάλλουν αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Η τεχνητή νοημοσύνη συμβάλλει ακόμα περισσότερο στο παραπάνω πρόβλημα. 

Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της λογικής είναι πιο σημαντική από ποτέ καθώς αν κάτι φαίνεται απίστευτο ή αναληθές, τότε είναι πολύ πιθανό να είναι ψέμα ή να περιέχει μεγάλες ανακρίβειες.