Εκκλησία Παναγία Αγγελόκτιστη - Κίτι

Βυζαντινή εκκλησία της οποίας το όνομα σημαίνει "χτισμένη από αγγέλους"

Ο ναός της Παναγίας της Αγγελόκτιστης βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού Κίτι, 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λάρνακας και του αρχαίου Κιτίου. Κτίστηκε τον 11ο αιώνα πάνω στα ερείπια μίας παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αιώνα.

Η μοναδική εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης είναι υπό την προστασία της ΟΥΝΕΣΚΟ και αρκετοί τουρίστες, ντόπιοι και ξένοι την επισκέπτονται καθημερινά.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι κάτοικοι του αρχαίου Κιτίου, μετακινήθηκαν προς το Κίτι για περισσότερη ασφάλεια λόγω των αραβικών επιδρομών και εκεί αποφάσισαν να κτίσουν ναό προς τιμήν της Πανάγιας. Όταν άρχισε η ανέγερση του ναού διαπίστωσαν ότι κατά την διάρκεια της νύκτας τα θεμέλια του ναού μετακινούνταν σε διαφορετική τοποθεσία. Έτσι οι κάτοικοι μετέφεραν το ναό αλλού και διαπίστωσαν πως τη νύκτα κατέβαιναν στρατιές αγγέλων και έκτιζαν το ναό. Από αυτό το θαυμαστό γεγονός η εκκλησιά πήρε προσωνύμιο Αγγελόκτιστη.
Φωτογραφία:Paphosunvillas – Cyprus 

Ο αρχιτεκτονικός τύπος του σημερινού ναού ανήκει στην κατηγορία του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Η σημερινή του μορφή οφείλεται σε προσθήκες και μετατροπές που έγιναν με την πάροδο του χρόνου.

Είναι κτίσμα του 11ου αιώνα, που οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια τρίκλιτης ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής βασιλικής.  Η αρχική, στα ερείπια της οποίας κτίστηκε η εκκλησία, ήταν τρίκλιτη. Τα κλίτη χωρίζονταν από χτιστούς ορθογώνιους πεσσούς, όπως έδειξε έρευνα που έγινε το 1959. Τον 5^ο αιώνα στο χώρο αυτό ανεγέρθηκε βασιλική με ημικυκλικό σύνθρονο (χώρος όπου κάθονταν ο επίσκοπος και οι κληρικοί, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται στο χώρο του ιερού Βήματος, πίσω από την Αγία Τράπεζα). Σώζονται επίσης ο ανατολικός ημικίονας με γύψινο κιονόκρανο και η γύψινη ανάγλυφη διακόσμηση στο μέτωπο της αψίδας, τα οποία ενσωματώθηκαν στο σημερινό υφιστάμενο ναό. Τέτοιες γύψινες διακοσμήσεις βρέθηκαν και στις βασιλικές του Μαραθόβουνου και Αμαθούντας. Ο πιθανότατα ξυλόστεγος αυτός παλαιοχριστιανικός ναός, που πρέπει να υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από πυρκαγιά, είναι αδιάψευστος μάρτυρας ύπαρξης του χωριού από τότε. 

Η πρώτη επισκευή και ανοικοδόμηση πρέπει να  έγινε τον 6^οαιώνα. Η κόγχη του ιερού ήταν αρχικά αδιακόσμητη. Μετά την επισκευή αυτή πρέπει να κατασκευάστηκε και το σημαντικό ψηφιδωτό που κοσμεί  το τεταρτοσφαίριο της αψίδας με τη Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα και τους Αρχαγγέλους. Ο ημικυλινδρικός τοίχος της αψίδας διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες που έχουν σωθεί. Φωτογραφία: Το Κίτι Μπροστά

Στο εσωτερικό της η εκκλησία της Αγγελόκτιστης κοσμείται με σημαντικές τοιχογραφίες του 13ου αιώνα, φορητές εικόνες διαφόρων εποχών και με το περίφημο ψηφιδωτό της Παναγίας της Αγγελόκτιστης, ένα σπάνιο ψηφιδωτό του 6ου αιώνα που δείχνει την Παναγία και το Χριστό ανάμεσα σε δύο αρχαγγέλους. Αξίζει να σημειωθεί ότι μαζί με το ψηφιδωτό αυτό επέζησε και η αρχική αψίδα του Ναού. Μόνο στη Κύπρο και στο όρος Σινά υπάρχουν ψηφιδωτά αυτής της περιόδου. Παρόμοια ψηφιδωτά ήταν αυτά από την Εκκλησία της Κανακαριάς, τα οποία σήμερα εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο στη Λευκωσία. 

Στη Εκκλησία Παναγία Αγγελόκτιστη κάθε 15 Αυγούστου γίνεται τιμητικό πανηγύρι, όπου μπορείτε να δείτε κύπριους παραδοσιακούς χορευτές, παραστάσεις, πάγκους με διάφορα προϊόντα, φαγητό και δραστηριότητες για τα παιδιά. 

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ