Αγρινό της Κύπρου

Το μοναδικό και σπάνιο είδος θηλαστικού σε όλο τον κόσμο

Αυτό το είδος αγρινού το Ovis orientalis ophion είναι μοναδικό και συναντάτε μόνο στα βουνά της Κύπρου με πυρήνα το Κρατικό δάσος της Πάφου. Πιστεύεται ότι μπορεί να πρόκειται για άγριο απόγονο προβάτου ασιατικής προέλευσης που έφεραν στο νησί προϊστορικοί άνθρωποι περίπου πριν 9.000 - 8.000 χρόνια αν και δεν είναι σίγουρο και κάνεις δεν ξέρει αφού δεν υπάρχουν αποδείξεις.  Παραμένει όμως το ερώτημα ως προς το ποιοι ήταν αυτοί οι συγκεκριμένοι προϊστορικοί άνθρωποι αλλιώς ως Ετεοκυπριοι αν ήταν πράγματι οι πρώτοι και αν ήταν από την Ασία, πώς βρέθηκαν στο νησί και αν υπήρξαν άλλοι αυτόχθονες. Η άλλη εκδοχή είναι τα αγρινά να υπήρξαν από πάντα εδώ στο νησί όπως και οι ελέφαντες με τους ιπποπόταμους που ζούσαν παλιά στο νησί.

Ιστορικά αποτέλεσε σημαντική πηγή τροφής για τους κατοίκους της Κύπρου και ειδικά κατά τις δύσκολες ιστορικές περιόδους, οπότε ήταν αναγκασμένοι  να καταφύγουν στα δάση για να επιβιώσουν. Αρκετές αναφορές και στοιχεία τεκμηριώνουν την αφθονία των αγρινών τόσο κατά την ελληνορωμαϊκή περίοδο, όσο και κατά τον μεσαίωνα οπότε και αποτελούσε ένα ιδιαίτερα δημοφιλές θήραμα και προνόμιο για την εκάστοτε άρχουσα τάξη. Αρκετές αναφορές και έργα τέχνης περιγράφουν το κυνήγι του αγρινού με τη χρήση κυναίλουρων στις λοφώδεις περιοχές του νησιού. 

Σε πολλά αρχαία αγγεία και ευρήματα απεικονίζεται το αγρινό και έτσι συνεχίστηκε η παράδοση μέχρι σήμερα να αποτελεί ενα απο τα σύμβολα της Κύπρου, με λογότυπα και εμβλήματα του αγρινου να είναι πάνω σε γραμματόσημα, κέρματα, εταιρίες, χαρτονομίσματα και άλλα πολλά να μας θυμίζουν την Κύπρο μας. 

Αυτό το σπάνιο ενδημικό αγρινό είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος. Το 19ο αι. υπήρχαν ελάφια στην Κύπρο τα Dama dama mesopotamica και ηταν τα μεγαλύτερα χερσαία θηλαστικά μετά την εξάλειψη τους έγιναν τα αγρινά ως μεγαλύτερα.
 
Οι νόμοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Κύπρο επέτρεπαν το κυνήγι χωρίς απολύτως κανένα έλεγχο και το 1878 όταν η αυτοκρατορία έφτασε στο τέλος της, αναγκάστηκαν να πουλήσουν την Κύπρο αφήνοντας το νησί στους Άγγλους με μόνο15 αγρινά χωρίς να υπάρχει τάξη και κανένα ενδιαφέρον για το νησί. Οι κυνηγοί σχεδόν εξάλειψαν όλα τα αγρινα. Το τμήμα δασών και η αστυνομία πήραν διάφορα μέτρα για τη φύλαξη και προστασία του αγρινού από το λαθροκυνηγι και ολόκληρο το δάσος Πάφου κηρύχθηκε το 1939 μόνιμα απαγορευμένη περιοχή. Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής δημοκρατίας το 1960 λήφθηκαν πρόσθετα μέτρα προστασίας του αγρινού, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο πληθυσμός του σε ικανοποιητικό βαθμό Σήμερα απαριθμείται στις 3000. Το Τμήμα Κτηνιατρικών Υπηρεσιών ελέγχει συνεχώς την κατάσταση της υγείας των αγρινών. 

Τα αγρινά είναι άγρια πρόβατα γι'αυτο θα προσέξετε ότι γεννούν σε γκρεμνούς. Η περίοδος ζευγαρώματος αρχίζει τον Οκτώβρη και διαρκεί μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Μετά τα αγρινά σχηματίζουν αγέλες αρσενικών και θηλυκών, από 10 μέχρι 20 περίπου ζώα, που παραμένουν μαζί όλο τον χειμώνα. Την Άνοιξη όταν πλησιάζει η εποχή του τοκετού "σπάζουν" οι αγέλες και χωρίζονται σε μικρές ομάδες δυο η τρία ζώα ενώ το αρσενικό πολλές φορές κυκλοφορεί μόνο του. Τα αγρινά γεννούν Απρίλιο και Μάιο και συνήθως γεννιούνται ένα η δυο αγρινά. Είναι, όμως, ιδιαίτερα επιφυλακτικό ζώο και εκτός της περιόδου ζευγαρώματος δύσκολα προσεγγίζεται από τον άνθρωπο. Το ζευγάρωμα όμως δεν είναι τόσο εύκολο για τα αρσενικά αφού οι συγκρούσεις που γίνονται με τα βαριά δρεπανοειδή  κέρατα τους είναι βίαιες, τα οποία ορισμένες φορές μπορεί να αποβούν μοιραία για τον έναν από τους δύο μονομάχους. Μετά την περίοδο του ζευγαρώματος τα αρσενικά που μετείχαν στην αναπαραγωγή επιστρέφουν ξανά στις αγέλες των αρσενικών. 

Τα θηλυκά δεν έχουν κέρατα και είναι πιο μικρόσωμα από τα αρσενικά με το βάρος τους να μην ξεπερνά τα 25κιλα. Το χρώμα τους είναι ανοιχτό καστανό χωρίς ιδιαίτερα έντονα χρώματα. Το βάρος των αρσενικών φτάνει τα 35 Kg και το ύψος τους το ένα μέτρο. Το τρίχωμα των αρσενικών κατά τη χειμερινή περίοδο είναι βαρύ, Το τρίχωμα του είναι βαρύ και πυκνό, έχει χρώμα καφέ ανοιχτό, με ανοιχτό γκρίζο στην πλάτη Στο μέρος του λαιμού του έχει μαύρο τρίχωμα. Κατά τη θερινή περίοδο το τρίχωμά τους αλλάζει και γίνεται πιο ελαφρύ, με ανοιχτά χρώματα, ενώ οι σκούρες αποχρώσεις είναι πολύ πιο άτονες. 

Τα αγρινά τρέφονται με ποώδη βλάστηση δηλαδή με μαλακό η τρυφερό κορμό η με διάφορα είδη αγριόχορτων που φυτρώνουν σε σκιερές ρεματιές του δάσους και με άγρια φρούτα του δάσους.

Αν θέλετε να συναντήσετε από κοντά τα αγρινά είναι λίγο δύσκολο επειδή είναι δειλά ζώα Αν περάσετε από χωματόδρομο μέσα στο δάσος θα τα δείτε να ξεπηδούν και να τρέχουν μέσα στο δρόμο από φόβο Είναι ευέλικτα και κινούνται πολύ γρήγορα ειδικά όταν εντοπίσουν άνθρωπο. Τα αγρινά αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες τόσο από την Κύπρο, όσο και από το εξωτερικό, οι οποίοι επισκέπτονται το Δάσος Πάφου για να τα θαυμάσουν. Η καλύτερη ώρα για να τα δείτε το καλοκαίρι είναι τις πρωινές ώρες η της απογευματινές, το μεσημέρι είναι πολύ ζεστό και καταφεύγουν για ηρεμία και ξεκούραση σε σκιερά μέρη του δάσους. Τον χειμώνα λόγω του καιρού κινούνται συνεχεία και είναι πιο εύκολο να τα δούμε. Υπάρχει επίσης περιφραγμένος χώρος με αγρινά σε μικρή απόσταση από το Δασικό Σταθμό του Σταυρού της Ψώκας, στην καρδιά του Δάσους Πάφου.