Αρχαιολογικός χώρος Αμαθούντας

Το εκπληκτικό κολοσσαίο βάζο στην Ακρόπολη

Η Αμαθούντα βρίσκεται παράλια με καταπληκτική θέα την Μεσόγειο στην νότια Κύπρο, ανατολικά της Λεμεσού στον Άγιο Τύχωνα, δίπλα απο την θάλασσα.

Η πρόσβαση του είναι πολύ εύκολη αφού βρίσκεται στον κύριο δρόμο της τουριστικής περιοχής. Επειδή είναι εμφανής τα αρχαία (κάτω πόλης) απο τον δρόμο όπου ήταν η αγορά, τα λουτρά και διοικητικά κτήρια ή ξενώνες και κάποιες οικείες πολλοί δεν γνωρίζουν οτι δίπλα πάνω στον λόφο είναι η Ακρόπολη της Αμαθούντας. Σε όλη την Αμαθούντα υπάρχουν 5 βασιλικές.

Λειτουργούσε ως φυσικό οχυρό και παρατηρητήριο, όπου εκεί κτίστηκε ένας ναός που έγινε χώρος λάτρεις της Αφροδίτης.

Σήμερα μπορείτε να παραπλανηθείτε μέσα και να δείτε εντυπωσιακά ευρήματα όπως αρχαίες γούρνες, πιθάρια και διάφορα άλλα που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι.

Στην μύτη του λόφου υπήρχαν δυο κολοσσιαία πιθάρια της Αμαθούντας που κοσμούσαν την είσοδο του ναού της Αφροδίτης στην Ακρόπολη που χρονολογούνται τον 6ο αιώνα π.Χ.  'Έχουν 1.85 μ. ύψος και ζυγίζουν 14 τόνους.  Χρησιμοποιείτο για την αποθήκευση του μούστου των σταφυλιών που αφού έπαιρνε τη ζύμωση του γινόταν κρασί.

Το ενα κλάπηκε απο τον Γάλλο αρχιτέκτονα Edmond Duthoit όταν οι Οθωμανοί κατακτητές της Κύπρου, του έδωσαν άδεια για να το μεταφέρει στην χώρα του και βρίσκεται σήμερα στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Μάλιστα έγραψε στο ημερολόγιο του:
 «Η τελευταία μας μέρα ήταν αφιερωμένη στην Αμαθούντα, το μόνο ιερό της Αφροδίτης που δεν είχαμε επισκεφθεί. Εκεί βρήκαμε δύο τεράστιους πέτρινους πίθους διαμέτρου 3.40 μέτρων. Δεν μπορούσα να υπολογίσω το ύψος γιατί ήταν θαμμένοι στο έδαφος και μόνο ένα μέτρο εξείχε, που ήταν καλυμμένο με παραστάσεις. Αν καταφέρω να τους βγάλω από εκεί και να τους μεταφέρω στη θάλασσα, θα είναι το μεγαλύτερό μου επίτευγμα. Θα αρχίσω να μελετώ τους τρόπους και τους μηχανισμούς που χρειάζονται για να πετύχει κάτι τέτοιο και να μεταφερθούν. Αυτό θα δημιουργήσει μεγάλη εντύπωση στο Λούβρο παρόλο που οι υπεύθυνοι εκεί δεν έχουν ποτέ ασχοληθεί με ανασκαφές, μάλλον τις απεχθάνονται και δημιουργούν δυσκολίες, αλλά θα έχουμε μαζέψει αρκετά για να γεμίσουμε μια μεγάλη αίθουσα».

Σύμφωνα με τη μυθολογία οικιστής της πόλης είναι ένας γιος του Ηρακλή, ο Άμαθος. Το όνομά της προέρχεται ή από αυτόν τον Άμαθο ή από τη νύμφη Αμαθούσα, μητέρα του βασιλιά της Πάφου Κινύρα.

Εδώ έφερε ο Θησέας την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, όταν ξέφυγε από τον λαβύρινθο. Εκεί, αφού γέννησε το παιδί της πέθανε και τάφηκε.

Ήταν ενα απο τα μεγαλύτερα αρχαία βασίλεια της Κύπρου και περιβάλλετουν ολόκληρη η πολίχνη απο ισχυρά τείχη,  ήταν ένα πλούσιο, πυκνοκατοικημένο βασίλειο με ανεπτυγμένη γεωργία και με ορυχεία πολύ κοντά στα βόρειο - ανατολικά της Καλαβασού.

Στην πόλη λατρευόταν η Αφροδίτη, της οποίας υπήρχε και ναός και ο Άδωνις. Κατά το μύθο ήταν και ο χώρος που διεξάγονταν τα Αδώνεια παιγνίδια, όπου αθλητές διαγωνίζονταν στο κυνήγι αγριογούρουνων σε αθλητικούς διαγωνισμούς, τραγούδι και χορό και όλα αυτά προς τιμή του 'Αδωνι.

Στη Γεωμετρική Περίοδο στην Αμαθούντα, όπως και σε όλες τις αρχαίες Κυπριακές πόλεις, εγκαταστάθηκαν Ετεοκρήτες αλλά και Μυκηναίοι άποικοι. Αυτό έχει εξακριβωθεί από αγγεία της περιόδου που έχουν βρεθεί σε νεκροταφεία της αρχαίας Αμαθούντας.

Υπάρχουν κάποιες ασαφείς γραπτές αναφορές από την αρχαιότητα και κάποια, αμφισβητούμενα σήμερα, αρχαιολογικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι κάτοικοι της Αμαθούντας ήταν αυτόχθονες.  Στην Αμαθούντα έχουν εντοπιστεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας απο τον 11ο αι. π.χ. 

Μια άλλη ισχυρή εκδοχή θεωρείται ότι η πόλη ιδρύθηκε από τους Φοίνικες ανάμεσα στον 15ο και 12 αι. π.Χ και συγκέντρωσε στον πληθυσμό της πολλούς Ετεοκυπρίους. Αυτό το δεδομένο εξηγεί και τη συνεχή άρνηση των Αμαθουσίων να λάβουν μέρους σε εξεγέρσεις εναντίον των Περσών οι οποίοι ήταν σύμμαχοι των Φοινίκων κι αντίπαλοι των Ελλήνων.

Ιστορικά γεγονότα της Κύπρου

1) Το Αμαθούς και το Κίτιο ήταν τα μόνα βασίλεια που δεν έκαναν επανάσταση και έμειναν πιστοί στους Πέρσες που τήρησαν φιλοπερσική στάση. Ο Ονήσιλος αρχές του 6ου αι. π.χ επαναστάτησε εναντίον του αδελφού του, φιλόπερσου βασιλιά Γόργου και όταν κατάφερε να τον εκθρονίσει, ηγήθηκε όλων των Κυπρίων (πλην των Αμαθούσιων), σκότωσε τον αρχηγό του Περσικού Στρατού Αρτύβιο και φαινόταν ότι θα κέρδιζε τον πόλεμο. Όμως ο τύραννος του Κουρίου Στασάνωρ μαζί με τον στρατό του αποχώρησε από το πλευρό του Ονήσιλου και τον ακολούθησαν αρκετοί Σαλαμίνιοι οπλίτες. Ο Ονήσιλος πολέμησε γενναία αλλά σκοτώθηκε, με αποτέλεσμα οι Πέρσες να επικρατήσουν ολοκληρωτικά και να γίνουν κύριοι όλης της Κύπρου.

2) Οι Αμαθούσιοι αποκεφάλισαν το νεκρό σώμα του Ονήσιλου και εξέθεσαν το κεφάλι του σε δημόσια θέα. Ένα σμήνος από μέλισσες κατέφυγε στο κρανίο του Ονήσιλου και έκανε εκεί τη φωλιά του. Μετά από αυτό οι Αμαθούσιοι ζήτησαν χρησμό από μαντείο, το οποίο τους προέτρεψε να τον θάψουν με τιμές ήρωα και να του προσφέρουν θυσίες, όπως και έγινε. Η Αμαθούντα παρέμεινε σύμμαχος των Περσών μέχρι και την κατάληψη της Κύπρου από τον Μέγα Αλέξανδρο.
Στα τέλη του 2015 βρέθηκαν «δείγματα οστών κρανίου» που οδηγούν τους επιστήμονες «με ιστορική βεβαιότητα», ότι επρόκειτο γι’ αυτό του Ονήσιλου. 

3) Μπροστά από την αγορά, προς νότον, υπήρχε το εξωτερικό λιμάνι της πόλης, τα ερείπια του οποίου διακρίνονται σήμερα κάτω από τη θάλασσα. Κτίστηκε στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. από το Δημήτριο τον Πολιορκητή για την άμυνα της πόλης, σε μια περίοδο διαμάχης με τους Πτολεμαίους λόγω της διεκδίκησης της εξουσίας στην Κύπρο. Η διάρκεια ζωής του λιμανιού ήταν σύντομη μιας και προσχώθηκε γρήγορα από την άμμο. Όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα, μεταξύ της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου προς την αγορά και του σημερινού δρόμου, υπήρχε ένα εσωτερικό λιμάνι όπου ρυμουλκούνταν τα πλοία για να προφυλάσσονται από τους ισχυρούς ανέμους.

4) Η Αμαθούντα άκμασε ως τον 7ο αιώνα μ.Χ.,οπότε εγκαταλείφθηκε πιθανώς εξαιτίας των αραβικών επιδρομών. Οικοδομικό υλικό από την Αμαθούντα το 1869 χρησιμοποιήθηκε σε κατασκευή κτιρίων στη Λεμεσό αλλά και στην κατασκευή και της Διώρυγας του Σουέζ.

5) Μέχρι το 1191 που έφθασε στην Κύπρο ο Βασιλιάς Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, η Αμαθούντα είχε παρακμάσει, καθώς οι τάφοι λεηλατήθηκαν και οι πέτρες των όμορφων κτιρίων μεταφέρθηκαν στη Λεμεσό για να χρησιμοποιηθούν σε νέα κτίσματα.

6) Δομικά υλικά από την Αμαθούντα το 1869 (Οθωμανική περίοδος αυτοκρατορίας) χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των κτιρίων στη Λεμεσό και στην κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ.
7) Στη Αμαθούντα γεννήθηκε το 539 μ.Χ. ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμονας, μετέπειτα πατριάρχης Αλεξανδρείας.

8) Στο ανατολικότερο άκρο της ανατολικής νεκρόπολης οικοδομήθηκε ένα σπήλαιο - παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, καθώς και μια μικρή πεντάκλιτη βασιλική που φαίνεται ότι αποτελούσε τμήμα μοναστηριού. 

9) Αρχαιολογικές ανασκαφές στην τοποθεσία από συνεργεία Κυπρίων και Γάλλων αρχαιολόγων ξεκίνησαν το 1980 και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.  Η Ακρόπολη, ο ναός της Αφροδίτης, η αγορά, τα τείχη της πόλης, η βασιλική και το λιμάνι έχουν όλα ανακαλυφθεί.

Ώρες λειτουργίας 
Χειμερινό ωράριο (16/9 - 15/4)
Δευτέρα- Κυριακή: 8.15 - 17.15

Καλοκαιρινό ωράριο (16/4 - 15/9)
Δευτέρα- Κυριακή: 8.15 - 19.45
Τιμή εισιτηρίου    €2,50
Τηλέφωνο:  25635226

Δυνατότητα θέασης μόνον της κάτω πόλης.
Ειδικοί χώροι υγιεινής (με σήμανση)