Το "Μεταλλείο Μεμί" της κοινότητας Ξυλιάτου (Επαρχία Λευκωσίας)

Από το Χθες στο Σήμερα...Μία Ιστορική Αναδρομή!

Η Κύπρος υπήρξε από τα πανάρχαια χρόνια μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου σε κοιτάσματα χαλκού, που υπήρξε φυσικά και ο κυριότερος φυσικός πλούτος της. Η μεταλλευτική ιστορία της Κύπρου ξεκινά πριν το 3000 π.Χ και το όνομα της Κύπρου (Cyprus) έχει συνδεδεί με το χαλκό (Cuprous).
Φωτογραφία: Ξυλιάτος / Xyliatos

Η παραγωγή του χαλκού στην Κύπρο άρχισε πριν το 3000 π.Χ

Οι αρχαίοι Κύπριοι εκτός από καλοί μεταλλευτές ήταν και επιδέξιοι μεταλλουργοί. Από τα αρχαία χρόνια είχαν εντοπίσει σχεδόν όλα τα κοιτάσματα χαλκού που υπέστησαν εκμετάλλευση τα νεότερα χρόνια, μπόρεσαν να εξορύξουν το πλουσιότερο από το μετάλλευμα τους με υπόγειες μεθόδους εκμετάλλευσης και ακολούθως, με μεταλλουργικές μεθόδους, που η βάση τους χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, να παράγουν μεταλλικό χαλκό υψηλής καθαρότητας (τάλαντα χαλκού).
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι τα απόβλητα της μεταλλουργικής κατεργασίας, γνωστά ως σκουριές, έχουν ελάχιστα κατάλοιπα χαλκού. Οι σκουριές απαντώνται συνήθως κοντά στα διάφορα μεταλλεία χαλκού και προστατεύονται από τη νομοθεσία ως αρχαία μνημεία.

Τα νεότερα χρόνια η εκμετάλλευση του χαλκού άρχισε από την περιοχή της Σκουριώτισσας, γύρω στο 1921 και συνεχίστηκε έντονα μέχρι το 1974.

Το «Μεταλλείο Μεμί», λειτουργούσε στην κοινότητα την περίοδο 1954-1971 και μερικώς την περίοδο 1987 - 1990. Η εκμετάλλευση γινόταν επιφανειακά με τη μέθοδο της κλειστής εκσκαφής και από αυτό εξορύχτηκαν γύρω στους 2.125.000 τόνους μεταλλεύματος σιδηροπυρίτη μέσης περιεκτικότητας 26% S.

Η επεξεργασία του μεταλλεύματος γινόταν σε εργοστάσιο εμπλουτισμού μεταλλευμάτων στο Μιτσερό για παραγωγή συμπυκνώματος θείου με τη μέθοδο της επίπλευσης. Η εξαγωγή του τελικού προϊόντος μέχρι και το 1974 γινόταν με φόρτωση πλοίων στο Καραβοστάσι και μετά το 1974 με φόρτωση πλοίων στο Βασιλικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι προς το τέλος της δεκαετίας του 1980, το τελικό προϊόν τροφοδοτούσε το εργοστάσιο παραγωγής θειικού οξέος και λιπασμάτων στο Βασιλικό.

Αυτό το μεταλλείο βρίσκεται λίγο πιο έξω από την κατοικημένη περιοχή του χωριού Ξυλιατός. Σήμερα (2018) στο σημείο εξαγωγής του μεταλλεύματος έχει δημιουργηθεί ένας μεγάλος κρατήρας οποίος, με πρωτοβουλία του Κοινοτικού Συμβουλίου, έχει γεμίσει με όμβρια ύδατα. Το αποτέλεσμα που δημιουργήθηκε είναι υπέροχο. Ανάμεσα στα βουνά δεσπόζει μια ιδιόμορφη λίμνη.

Τα νερά της εν λόγω λίμνης, εξαιτίας της ύπαρξης κράματος σιδηροπυρίτη στον πυθμένα και στα τοιχώματα της, αλλάζουν χρώμα ανάλογα με την εποχή. Από σκούρο πράσινο τον χειμώνα, μετατρέπονται σε σ’ ένα μαγευτικό τυρκουάζ την άνοιξη, ενώ το καλοκαίρι, μεταβάλλονται στο βαθύ μπλε του ωκεανού, διατηρώντας στις όχθες το υπέροχο τυρκουάζ των καταγάλανων θαλασσών. Το φθινόπωρο, βρίσκει τα νερά τελείως αλλαγμένα, με ένα ανοιχτόχρωμο πράσινο να ετοιμάζονται να υποδεχθούν και πάλι το χειμωνιάτικο πράσινο των δασών.

Η λίμνη αύτη τη στιγμή είναι ένας υγιής βιότοπος με διάφορα είδη παπιών.