To χωριό Κίτι

Στο Κίτι υπάρχει η μοναδική εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης που είναι υπό την προστασία της ΟΥΝΕΣΚΟ

Το Κίτι είναι χωριό της επαρχίας Λάρνακας. Βρίσκεται 11 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λάρνακας και είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 20 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Το χωριό δέχεται μια χαμηλή μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται γύρω στα 360 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται λαχανικά, (αγκινάρες, πατάτες, κολοκυθάκια, μπάμιες, ντομάτες, αγγουράκια, καρπούζια και καρότα),σιτηρά και λίγα φρουτόδενδρα. Στο Κίτι η κτηνοτροφία είναι πολύ ανεπτυγμένη, όπως επίσης και η θερμοκαλλιέργεια.

Στα βορειοανατολικά το Κίτι συνδέεται με τα χωριά Δρομολαξιά και Μενεού. Στα βορειοδυτικά συνδέεται με το χωριό Τερσεφάνου, στα νοτιοανατολικά με το χωριό Περβόλια. Η μικρή απόσταση του Κιτίου από την Λάρνακα, η καλή οδική σύνδεση και η αξιόλογη γεωργική και κτηνοτροφική του ανάπτυξη είναι παράγοντες που συνέβαλαν στην αλματώδη πληθυσμιακή του αύξηση.

Φώτο: Anna Ambrusevici

Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι του Κιτίου ανήλθαν στους 3354. Το χωριό διασώζει με την ονομασία του, την ονομασία της αρχαίας πόλης του Κιτίου που βρισκόταν στα βορειότερα. Με την ονομασία Κίτιο το χωριό ήταν γνωστό και κατά τα μεσαιωνικά χρόνια. Ο χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει ότι ο βασιλιάς της Κύπρου Πέτρος αποβιβάστηκε στο χωριό Κίτι κατά την επιστροφή του στο νησί από την Μικρά Ασία. Αυτό υποδηλώνει ότι στην παραθαλάσσια περιοχή του χωριού υπήρχε αγκυροβόλιο. Ο λόγος όμως που ο βασιλιάς Πέτρος αποβιβάστηκε στο Κίτι ήταν γιατί εκεί διέθετε παλάτι που το είχε κτίσει γύρω στο 1367. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι το Κίτι ήταν ένα από τα χωριά που πυρπολήθηκαν από τους Σαρακηνούς κατά τη διάρκεια της εισβολής τους στη Κύπρο το 1425.

Φωτο: Το Κίτι Μπροστά

Το Κίτι κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ήταν φέουδο που ανήκε στη βασιλική οικογένεια της Κύπρου και αναφέρεται σε παλιούς χάρτες ως Chiti, Chitus και Ciiti. Τελευταίος κάτοχος του Κιτίου ήταν ο Κάρολος Λουζινιανός.

Το χωριό Κίτι δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις μεγάλες πόλεις της Κύπρου. Είναι μια σύγχρονη κωμόπολη με όλες τις διευκολύνσεις που παρέχει η καθημερινότητα. Το Κίτι διαθέτει νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσιο, αστυνομικό σταθμό, τράπεζες, υπεραγορές, εστιατόρια, ιατρεία, συλλόγους, οργανώσεις, πολιτιστικό όμιλο, αθλητικά σωματεία.

Στο Κίτι υπάρχει η μοναδική εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης που είναι υπό την προστασία της ΟΥΝΕΣΚΟ. Αρκετοί τουρίστες, ντόπιοι και ξένοι επισκέπτονται καθημερινά την εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης για να θαυμάσουν το περίφημο ψηφιδωτό της Παναγίας. Η εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης στο Κίτι είναι του τύπου του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο.

Φώτο: Maria Kiriakou

Είναι κτίσμα του 11ου αιώνα, που οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια  τρίκλιτης ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής βασιλικής.  Η αρχική, στα ερείπια της οποίας κτίστηκε η εκκλησία, ήταν τρίκλιτη. Τα κλίτη χωρίζονταν από χτιστούς ορθογώνιους πεσσούς, όπως έδειξε έρευνα που έγινε το 1959. Τον 5^ο αιώνα στο χώρο αυτό ανεγέρθηκε βασιλική με ημικυκλικό σύνθρονο (χώρος όπου κάθονταν ο επίσκοπος και οι κληρικοί, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται στο χώρο του ιερού Βήματος, πίσω από την Αγία Τράπεζα). Σώζονται επίσης ο ανατολικός ημικίονας με γύψινο κιονόκρανο και η γύψινη ανάγλυφη διακόσμηση στο μέτωπο της αψίδας, τα οποία ενσωματώθηκαν στο σημερινό υφιστάμενο ναό. Τέτοιες γύψινες διακοσμήσεις βρέθηκαν και στις βασιλικές του Μαραθόβουνου και Αμαθούντας. Ο πιθανότατα ξυλόστεγος αυτός παλαιοχριστιανικός ναός, που πρέπει να υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από πυρκαγιά, είναι αδιάψευστος μάρτυρας ύπαρξης του χωριού από τότε.  Η πρώτη επισκευή και ανοικοδόμηση πρέπει να  έγινε τον 6^οαιώνα. Η κόγχη του ιερού ήταν αρχικά αδιακόσμητη. Μετά την επισκευή αυτή πρέπει να κατασκευάστηκε και το σημαντικό ψηφιδωτό που κοσμεί  το τεταρτοσφαίριο της αψίδας με τη Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα και τους αρχαγγέλους. Ο ημικυλινδρικός τοίχος της αψίδας διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες που έχουν σωθεί. 

Φώτο:Skevi Louca

Οι κάτοικοι του Κιτίου για 1,500 χρόνια λειτουργούσαν τον Ναό της Παναγίας  Αγγελόκτιστης. Ένα Ναό με μακραίωνη ιστορία και ίσως μοναδικό στο είδος του. Η χωρητικότητα του δεν ήταν αρκετή ώστε να ικανοποιεί όλους τους κατοίκους του χωριού μετά τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της κοινότητας μετά  1974 και με απόφαση όλων των συνόλων της κοινότητας αποφάσιστηκε όπως προχωρήσουν στην ανέγερση νέου Ιερού Ναού αφιερωμένου στον Άγιο Κυριακό τον Αναχωρητή.

Πηγή: Κοινοτικό Συμβούλιο Κιτίου