Πελένδρι

Αποτελούσε φέουδο του Ιωάννη ντε Λουζινιάν, πρίγκηπα της Αντιόχειας

Το Πελένδρι ή Πελέντρι είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού το οποίο βρίσκεται κάτω από την οροσειρά του Τροόδους, στο δυτικό άκρο της Πιτσιλιάς.
Φωτογραφία: Limassol Cycling Club - Ποδηλατικός Όμιλος Λεμεσού

Είναι κτισμένο σε μια άγονη βουνοπλαγιά, σε ένα υψόμετρο 880 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και απέχει 40 περίπου χιλιόμετρα από την πόλη της Λεμεσού. Από τις τρεις πλευρές του χωριού ξεπροβάλλουν ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνά τα 1000 μέτρα.

Στα νότια συνορεύει με τον Άγιο Μάμα, στα νοτιοδυτικά με την Τριμίκλινη, στα δυτικά με τον Μονιάτη, στα βόρεια με τον Αμίαντο, στα βορειοανατολικά με τις Δύμες και στα ανατολικά με την Ποταμίτισσα, τον Άγιο Ιωάννη και με τον Κάτω Μύλο και στα νοτιοανατολικά με τη Ζωοπηγή.
Φωτoγραφία: Cyprus Aerial Photography

Ιστορικά στοιχεία: 
Κατά Μεσαιωνικά χρόνια, το Πελένδρι αποτελούσε γνωστό οικισμό. Ο Λουί Ντε Μας Λατρί αναφέρει το Πελενδρι ως Pelendres ή Pelondres. 

Σύμφωνα με ιστορικές Μαρτυρίες του 1353, το χωριό αποτελούσε φέουδο του Ιωάννη ντε Λουζινιάν, πρίγκηπα της Αντιόχειας και μέλος της βασιλικής οικογένειας της Κύπρου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μεσαιωνικός χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος αναφέρει δύο φορές το χωριό, στο χρονικό του, λέγοντας ότι στο Πελένδρι διέμενε ένας πλούσιος έμπορος το 1461, αρά το χωριό υπήρχε τότε. Επιπρόσθετα αναφέρει δύο πραστειά (=αγροκτήματα) των Πελενδρίων, τα Κάρδαμα (Kardama) και τα Φίλαγρα. Τα πραστειά αυτά ανήκαν στον Ρίτζο ντι Μαρίνο. Το 1474 κατασχέθηκαν από την Αικατερίνη Κορνάρο και διαλυθήκαν κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας.

Στα μέσα του εικοστού αιώνα τα Φίλαγρα επανιδρύθηκαν. Σημερα (2018), βρίσκονται στον κύριο δρόμο Καρβουνά-Σαϊττά. Σε παλιούς χάρτες αναφέρονται ως Filoga.
Σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές στην περιοχή υπήρχαν ακόμη 14 μικρά χωριά, τα οποία συνενώθηκαν με το Πελένδρι για λόγους ασφαλείας. 
Φωτογραφία: Σαν την Κύπρο

Ονομασία:
Για το πώς πήρε το όνομα του, το Πελένδρι υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μερικές από αυτές αναφέρουν ότι το όνομά του προήρθε από ένα φυτό το οποίο έφερε το όνομα «φελάνδριο».

Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι όνομα του χωριού προήρθε από ένα είδος δηλητηριώδους μανιταριού που φύτρωνε σε αφθονία στο χωριό και έφερε την ονομασία «Πελεντρο». Ωστόσο, ο Νέαρχος Κληρίδης αναφέρει ότι το μανιτάρι πήρε το όνομά του από το χωριό και όχι το αντίθετο.

Μια τρίτη εκδοχή θέλει το χωριό να παίρνει το όνομά του από το αρωματικό χόρτο της περιοχής με την ονομασία «πεδέντρι».

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση και την τέταρτη εκδοχή, υποστηρίζεται ότι το χωριό ονομάστηκε Πελένδρι παίρνοντας το επώνυμο μιας μεσαιωνικής οικογένειας που το κατείχε κάποτε ως φέουδο (πριν το 1353). Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει την «οικογένεια Πελεντρί».Φωτογραφία: Σαν την Κύπρο

Αξιοθέατα και Εκκλησίες: 
Κάνοντας κανείς μια βόλτα στο Πελένδρι θα εντυπωσιαστεί από τα παραδοσιακά λαϊκής αρχιτεκτονικής σπίτια.  Στο χωριό διατηρούνται πολλά παραδοσιακά σπίτια χτισμένα με το τοπικό πέτρωμα του γάββρου, με ξύλινα ανώφλια, δοκούς και ξύλινες πόρτες. Από την άλλη στο χωριό Πελένδρι υπάρχουν και νεόδμητες σύγχρονες οικοδομές.

Πέραν από την όμορφη αρχιτεκτονική των παραδοσιακών σπιτιών θα συναντήσει και πολλές εκκλησίες καθώς το χωριό διαθέτει πολλά μνημεία βυζαντινής τέχνης και είναι γνωστό για της εκκλησιές και τα παρεκκλήσια του.  Παλαιότερα στο Πελένδρι υπήρχαν πέντε παρεκκλήσια: του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου και της Αγίας Σωζόμενης.

Σήμερα (2018) υπάρχουν πέντε εκκλησίες: του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, του Τιμίου Σταυρού κτίσμα του 12ου αιώνα, η οποία περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO κυρίως για τις τοιχογραφίες που καλύπτουν το εσωτερικό της, της Παναγίας της Καθολικής κτίσμα του 16ου αιώνα μ.Χ και του Αγίου Μάμαντος. Επίσης, υπάρχει και ένα ξωκλήσι της Παναγίας του Αμιάντου (Γαλιλαίας).
Ε Φωτογραφία: Giannakis Papanastasiou 

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι από το χωριό κατάγεται ο ήρωας Αντώνης Αντωνίου, ανθυπολοχαγός των Καταδρομών και ο ήρωας Σωτήρης Τσαγγάρης ο οποίος ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ και έπεσε σε ενέδρα που έγινε κοντά στο Πελένδρι στις 17 Φεβρουαρίου 1957.

Το Μνημείο Ηρώων του απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, βρίσκεται σε μια δασώδη περιοχή στην κορυφή του βουνού Έγκλιση, της κοινότητας Πελενδρίου. Είναι ένα πολυσύνθετο μνημειακό έργο, αφιερωμένο σε όλους τους συντελεστές του Αγώνα της ΕΟΚΑ και αποτελείται από διάφορα τμήματα, φυσικά και τεχνητά, που δένονται σφικτά μεταξύ τους, σε ένα ενιαίο Δοξαστικό της Ελευθερίας της Κύπρου και του Αγώνα της ΕΟΚΑ.

Στο χωριό τέλος, υπάρχουν Μονοπάτια της Φύσης  όπως το μονοπάτι «Μονή- Φυλαγρα» το οποίο είναι γραμμικό μονοπάτι μήκους 3 χιλιομέτρων του οποίου η βλάστηση στο μεγαλύτερο μέρος του είναι ομοιόμορφη και αποτελείται από φυσικό πευκοδάσος τραχείας πεύκης (Pinusbrutia) με υπόροφο ξισταρκάς (Cistuscreticus& Cistus salviifolius). Περιδιαβαίνοντας το κανείς θα συναντήσει πλούσια χλωρίδα και πανίδα. 
Φωτογραφία: Constantinos Neophytou

Πληθυσμός:
Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός του Πελενδρίου από το 1881 έως το 1973 αυξανόταν. Στη συνέχεια ο πληθυσμός ξεκίνησε να μειώνεται λόγω αστυφιλίας. Πιο συγκεκριμένα, το 1881 το χωριό αριθμούσε 444 κατοίκους οι οποίοι το 1973 ανέρχονται στους 2 253. Το 1976 μειώνονται στους 2 218 για να φτάσουν το 2011 να είναι 1 074.

Καλλιέργειες και Προϊόντα: 
Στο χωριό καλλιεργούνται διαφορά είδη φρουτόδεντρων όπως μηλιές, ροδακινιές, αχλαδιές, αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, ελιές, αμυγδαλιές, καρυδιές και λαχανικά όπως φασολάκια, μπιζέλια, κραμπιά, ντομάτες, αγγουράκια, κρεμμύδια, κολοκυθάκια και πατάτες.

Επιπρόσθετα στο χωριό υπάρχουν αρκετές ακαλλιέργητες περιοχές στις οποίες ευδοκιμεί άγρια φυσική βλάστηση.
Εκεί συναντά κανείς μια ποικιλία φυτών: πεύκων, λατζιές, αντρουκλιές, τρεμιθιές, ξυσταριές, περνιές, αγριοελιές, σκλήδρους, πλατάνους και μερσινιές.
Φωτογραφία: Ορεστης Μακαρουνας

Για τον χάρτη της περιοχής πατήστε ΕΔΩ