Αναιμία και διατροφή

Η αντιμετώπιση της αναιμίας διατροφικά

Η αναιμία συναντάται όταν τα ερυθρά κύτταρα είναι πιο λίγα από τα φυσιολογικά ή όταν περιέχουν λιγότερη αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι πρωτεΐνη πλούσια σε σίδηρο και χρωστική των ερυθροκυττάρων και ο βασικός της ρόλος είναι να μεταφέρει οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας από τους πνεύμονες στους ιστούς του σώματος. Το ανθρώπινο σώμα περιέχει 2-4 γρ. σίδηρο και το μεγαλύτερο του μέρος (65%) βρίσκεται στην αιμοσφαιρίνη.

Είδη αναιμίας

• Μεσογειακή ή β-θαλασσιαιμία: διαταραχή στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης. Είναι κληρονομική νόσος και οφείλεται στη διαταραχή κάποιου γονιδίου, το οποίο μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά.
• Μεγαλοβλαστική***: Η έλλειψη αιμοσφαιρίνης οφείλεται στην μειωμένη κατανάλωση βιταμίνης Β12 και φολικού οξέος, ουσίες απαραίτητες για την αιμοποίηση που χωρίς την παρουσία τους μειώνεται η ικανότητα του οργανισμού να παράγει νέο αίμα.
• Δρεπανοκυτταρική: κληρονομική διαταραχή που επηρεάζεται από την ικανότητα των ερυθρών να μεταφέρουν το αίμα στους ιστούς.
• Απλαστική: σοβαρή νόσος που χαρακτηρίζεται από την καταστροφή του μυελού των οστών.
• Αιμολυτική: οφείλεται στη μείωση της επιβίωσης των ερυθρών.
• Αναιμία χρόνιας νόσου: νόσος που συνυπάρχει με άλλες χρόνιες παθήσεις όπως η φυματίωση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.ά.
• Σιδηροπενική***: οφείλεται καθαρά στην έλλειψη σιδήρου.

*** Σε μεγάλο βαθμό η διατροφή μπορεί να προλάβει και να καταπολεμήσει την μεγαλοβλαστική και την σιδηροπενική αναιμία.

Συμπτώματα: κόπωση, αδυναμία, μειωμένες επιδόσεις, αργή διανοητική και σωματική ανάπτυξη, δυσκολία στη διατήρηση θερμοκρασίας σώματος, μειωμένο ανοσοποιητικό και γλωσσίτιδα, δύσπνοια, ταχυκαρδία, αδυναμία συγκέντρωσης, τάσεις λιποθυμίας, ωχρότητα, απάθεια, διαταραχές συμπεριφοράς, ελαττωμένη συγκέντρωση, μειωμένο ανοσοποιητικό, τριχόπτωση, εύθρυπτα νύχια, απώλεια όρεξης, δυσκολία στην κατάποση.

Σίδηρος (αιμικός και μη αιμικός)

Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο μέταλλο το οποίο συμμετέχει στη μεταφορά οξυγόνου, στην παραγωγή ενέργειας και στην ανάπτυξη των κυττάρων.

Ο αιμικός βρίσκεται σε ζωικές τροφές όπως είναι το κόκκινο κρέας, ψάρια, πουλερικά και η απορρόφηση του γίνεται καλύτερα από τον μη αιμικό ο οποίος βρίσκεται σε φυτικές πηγές. Ο μη αιμικός σίδηρος περιέχεται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως, ξηροί καρποί, όσπρια, δημητριακά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φρούτα, ολικής άλεσης προϊόντα.

Οι πρωτεΐνες του κρέατος, η βιταμίνη Γ και το Β καροτένιο βελτιώνουν την απορρόφηση του σιδήρου. Οι τανίνες (τσάι), το ασβέστιο (γαλακτοκομικά), οι πολυφαινόλες και οι φυτικές ίνες (όσπρια και ολικής αλέσεως προϊόντα) μειώνουν την απορρόφηση του.

Για την καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου από τις τροφές θα πρέπει να:

• Καταναλώστε τροφές καλές σε βιταμίνη Γ.  Παραδείγματα: εσπεριδοειδή συμπεριλαμβανόμενο και το λεμόνι, φράουλες, πιπεριές, καρπούζι, ντομάτα κτλ.
• Επιλέξτε για τα ενδιάμεσα γεύματα ξηρούς καρπούς (καρύδια) και αποξηραμένα φρούτα.
• Προτιμήστε λευκό κρασί αντί για κόκκινο αφού περιέχει περισσότερες τανίνες. Η τανίνες μπορεί να μειώσουν μέχρι και 50% την απορρόφηση του σιδήρου.
• Αποφύγετε τα προϊόντα σόγιας
• Αποφύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τσαγιού ή καφέ κοντά στα γεύματα. Ο καφές και το τσάι περιέχουν συστατικά που μπλοκάρουν την απορρόφηση του σιδήρου.
• Αποφύγετε την μεγάλη κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων εάν έχετε αναιμία αφού λόγω ασβεστίου εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου (μέχρι 3 φλιτζάνια γάλα την ημέρα).

Σε περίπτωση που υπάρχει μεγαλοβλαστική αναιμία:

Πηγές Βιταμίνης Β12: Κυρίως σε ζωικά προϊόντα όπως το κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά, τα αυγά και σε μικρότερες ποσότητες στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης 12 είναι 2,5-3mg ημερησίως.

Πηγές φολικού οξέως: Χυμός πορτοκαλιού, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια, ψάρια, δημητριακά, αυγά, ξηροί καρποί, αβοκάντο, ακτινίδια, χουρμάδες καθώς και η μπύρας. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη φολικού οξέος είναι 400-600μg ημερησίως.

Συνιστώμενη ποσότητα - RDA για σίδηρο

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΚΤΟΚΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΦΩΝ ΣΕ ΣΙΔΗΡΟ