Αιώνιος μαθητής

Ο πιο καλός, ο μαθητής

‘Μάθε παιδί μου γράμματα’. Σύμφωνα με τον Bigge (1990), η έννοια της μάθησης έχει άμεση σχέση με τη μόνιμη αλλαγή στη συμπεριφορά του ατόμου, η οποία είναι αποτέλεσμα εμπειρίας και πράξης. Η μάθηση έχει προσωπικό και ατομικό χαρακτήρα στην οποία κάθε άτομο μαθαίνει με το δικό του μοναδικό τρόπο. Πολλές είναι οι αλλαγές του ατόμου που συντελούνται μέσω της μάθησης τόσο στο πεδίο των γνώσεων όσο και στις δεξιότητες και στάσεις γύρω απ’ την ζωή.

Η μάθηση δεν ολοκληρώνεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο με χρονικό περιθώριο και συγκεκριμένο τρόπο υλοποίησης. Η μάθηση αποτελεί μια συνεχή διεργασία που συντελείται δια βίου. Στην σύγχρονη εποχή στην οποία ζούμε συμβαίνουν πολλές αλλαγές που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας και τις συνήθειες μας, μεταξύ αυτών των αλλαγών είναι και ο τρόπος της μάθησης. Υπάρχουν πλέον τρία μοντέλα μάθησης που λειτουργούν αυτόνομα αλλά και συνδυαστικά:

Η Τυπική – επίσημη εκπαίδευση (formal education)
Η τυπική μάθηση είναι το είδος της μόρφωσης που παίρνει το άτομο σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης και πιστοποιείται από το κράτος. Η γνώση μεταβιβάζεται από το δάσκαλο στο μαθητή. Η τυπική εκπαίδευση ξεκινάει από την πρώτη σχολική εκπαίδευση έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η Άτυπη εκπαίδευση (informal education)
Η άτυπη μάθηση απαρτίζεται από όλες οι δεξιότητες που θα πάρει το άτομο κατά την διάρκεια της ζωής του και προκύπτει μέσα από την αλληλεπίδραση του με τους άλλους. Οι μαθησιακές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκτός οργανωμένου εκπαιδευτικού πλαισίου, στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου ή επαγγελματικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει τις κάθε είδους δραστηριότητες αυτομόρφωσης, με έντυπο υλικό ή μέσω διαδικτύου ή με χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή ποικίλων εκπαιδευτικών υποδομών, καθώς και τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτά το άτομο από την επαγγελματική εμπειρία του. Η άτυπη εκπαίδευση είναι η διά βίου διαδικασία από την οποία το άτομο αποκτά γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αντιλήψεις από τις καθημερινές εμπειρίες και την έκθεση στο περιβάλλον – στο σπίτι, στην εργασία, στο παιχνίδι, από το παράδειγμα και τις στάσεις της οικογένειας και των φίλων, τα ταξίδια, την ανάγνωση βιβλίων. Γενικά, η άτυπη εκπαίδευση είναι μη οργανωμένη και συχνά μη συστηματική.

Η Μη τυπική εκπαίδευση (non formal education)
Η μη τυπική μάθηση δεν είναι τόσο διαδεδομένη και περιλαμβάνει έναν πιο βιωματικό και δημιουργικό τρόπο μάθησης που πηγάζει από την ομαδική εργασία. Είναι η εκπαίδευση που παρέχεται σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο. Περιλαμβάνει την αρχική επαγγελματική κατάρτιση, τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων. Η μη τυπική εκπαίδευση βρίσκεται κάπου στην μέση μεταξύ τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης καθώς είναι ένας πιο βιωματικός τρόπος λήψης γνώσεων και ικανοτήτων, που στηρίζεται στην εθελοντική συμμετοχή και είναι επικεντρωμένος στον εκπαιδευόμενο. Η μη τυπική μάθηση ξεχωρίζει απ’ τις υπόλοιπες γιατί στοχεύει τόσο στη καλλιέργεια προσωπικών δεξιοτήτων όσο και κοινωνικών κάνοντας την διαδικασία της μάθησης πιο ρεαλιστική, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του εκπαιδευόμενου ώστε να αναλάβει ο ίδιος τα ηνία της μαθησιακής του πορείας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια προωθεί εντατικά την μη τυπική μάθηση μέσω επιδοτούμενων προγραμμάτων που λαμβάνουν χώρα κυρίως σε χώρες της Ευρώπης. Υπάρχει μεγάλη θεματολογία και στόχος είναι εκτός από την ενημέρωση και πληροφόρηση για το εκάστοτε θέμα (μέσω παρουσιάσεων, συζητήσεων, χειροτεχνιών, δια δραστικών παιχνιδιών κα) είναι και η επαφή των συμμετεχόντων με άλλους λαούς, κουλτούρες και συνήθειες, εξάλειψη ρατσισμού, στερεοτύπων και φόβου μέσω της επικοινωνίας και της ανταλλαγής απόψεων. 

Στην εκπαίδευση παρέχονται πλέον πολλά νέα μοντέλα και σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας. Καθεμία μέθοδος ξεχωριστά καθώς και ο συνδυασμός τους μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του ανθρώπου ώστε να νοιώθει ολοκληρωμένος και έτοιμος για τις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.