Μελέτη Βωνιάτη-Μακρή: Αποδείξαμε τους καρκίνους στο Άστρασολ

Δεν μπορεί να χάθηκαν τόσες ζωές και να μην υπάρχουν ευθύνες.

Επιδημιολογικά και στατιστικά αποδείξαμε τη διασύνδεση της χρήσης της ουσίας του διχλωρομεθανίου από το εργοστάσιο Άστρασολ με τους καρκίνους του εγκεφάλου που υπέφεραν οι κάτοικοι της περιοχής. Αυτό τονίζει ο υγιεινολόγος και επιδημιολόγος Μιχάλης Βωνιάτης, ένας εκ των δύο ερευνητών που διεξήγαγαν τη μελέτη βάση της οποίας αρχικά επιδικάστηκαν αποζημιώσεις σε κατοίκους για απώλεια ζωής. Η ανατροπή στο Εφετείο προκάλεσε αντιδράσεις και τις διαφωνίες τόσο των επηρεαζομένων όσο και του κ. Βωνιάτη, ο οποίος τονίζει ότι η μελέτη του που είχε παγκόσμια πρωτοτυπία επειδή είναι η μοναδική που διεξήχθη σε κατοικημένη περιοχή, δημοσιεύτηκε διεθνώς. 

Ήταν Σεπτέμβριος του 2012, λέει, όταν τον πλησίασε μια ομάδα κατοίκων της περιοχής των Λατσιών και του ζήτησαν να διενεργήσει μια μελέτη για το θέμα των καρκίνων σε σχέση με το εργοστάσιο Άστρασολ, με βάση στοιχεία που είχε συλλέξει ο καθηγητής του ΤΕΠΑΚ, Κωνσταντίνος Μακρής. «Αφού πήραμε άδεια από την Επιτροπή Βιοηθικής για να γίνει η μελέτη, ουσιαστικά τη ξεκινήσαμε με σκοπό να δούμε ποιους καρκίνους προκαλεί η ουσία διχλωρομεθανίου, την οποία χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο. Μετά από ανάλυση των δεδομένων σε διαχρονική βάση, πήραμε περιστατικά 11 χρόνων (1998-2008). Ο λόγος που έγινε έτσι ήταν γιατί υπήρχαν συγκρίσιμα στοιχεία και από το κρατικό αρχείο του καρκίνου, οπόταν μπορούσαμε να κάνουμε σύγκριση και με άλλες περιοχές, όπως Αγλαντζιά, Άγιο Δομέτιο και ολόκληρη τη Λευκωσία. Θα πηγαίναμε στοχευμένα για το διχλωρομεθάνιο. Προχωρήσαμε και βρήκαμε χωρίς καμιά αμφιβολία, που σήμαινε ισχυρή διασύνδεση των καρκίνων του εγκεφάλου κυρίως και του νευρικού συστήματος, χωρίς καμιά αμφισβήτηση, είναι πλέον τεκμηριωμένο και δημοσιευμένο στο European Jurnal Public Health, ότι αυτά τα περιστατικά καρκίνου ήταν συνδεδεμένα με τη λειτουργία του εργοστασίου, στη συγκεκριμένη περιοχή», υπογραμμίζει ο κ. Βωνιάτης. 

Να σημειώσω ότι αποκλειστικά είχαμε περιορίσει τη μελέτη στον ταχυδρομικό τομέα της περιοχής του Άστρασολ, σε μια ακτίνα 500 μέτρων. Για να σας δώσω να καταλάβετε, ο συνολικός αριθμός καρκίνων στην περιοχή γύρω από το Άστρασολ ήταν 82. Από αυτούς εξαιρέσαμε 32, άρα μελετήσαμε μόνο 50 και επομένως αποκλείσαμε άλλους 12 που δεν ήταν στον ταχυδρομικό τομέα που μας ενδιέφερε. Οι καρκίνοι του εγκεφάλου που ήταν γύρω από το εργοστάσιο ήταν οκτώ. Υπήρχαν ακόμα δύο τους οποίους αφαιρέσαμε γιατί δεν πληρούσαν όλες τις προδιαγραφές για να συμπεριληφθούν στην έρευνα «κυρίως λόγω γεωγραφικής θέσης. Την ίδια περίοδο βρίσκαμε 2 ή 3 σε όλη την υπόλοιπη Λευκωσία.  

Επί της ουσίας, ο επιδημιολόγος τονίζει, ότι αυτό που είχαμε τεκμηριώσει στατιστικά και επιδημιολογικά και γι’ αυτό και έγινε η δημοσίευση της μελέτης, ήταν ότι οι καρκίνοι του εγκεφάλου ήταν σίγουρα, άμεσα συνδεδεμένοι με την εκπομπή του διχλωρομεθανίου από το συγκεκριμένο εργοστάσιο. Από κει και πέρα είχαμε και άλλες αυξημένες περιπτώσεις καρκίνου, όπως του παγκρέατος, συγκριτικά με όλες τις άλλες περιοχές αλλά δεν μπορούσαμε να βγάλουμε στατιστικό συμπέρασμα. Όπως είχαμε και αυξημένα λεμφώματα και λευχαιμίες. Αυτό που θέλω να πω είναι πως η μελέτη διεξήχθη με πολύ αυστηρά κριτήρια. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στις 4/10/2017, πριν εκδοθεί η απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου. Η δημοσίευση σημαίνει ότι κρίθηκε από τρίτους και αυτή τη στιγμή θεωρείται μελέτη αναφοράς, για τον λόγο ότι δεν υπάρχει άλλη μελέτη για κατοίκους σε σχέση με το διχλωρομεθάνιο. Υπάρχουν μελέτες για εργαζόμενους σε εργοστάσια που εξέπεμπαν την ουσία αυτή. Δεν υπάρχει προηγούμενο σε οικιστική περιοχή να έχει διαπιστωθεί αυτό το πρόβλημα. Είναι παράξενο γιατί ως Κύπρος πρωτοπορήσαμε αφού είχαμε εργοστάσιο που χρησιμοποιούσε διχλωρομεθάνιο και βρισκόταν σε οικιστική περιοχή. Δεν συνέβη αυτό σε καμιά άλλη χώρα του κόσμου, αναφέρει.

Όταν έγινε η μελέτη το εργοστάσιο ήταν κλειστό

Τα στοιχεία για την ύπαρξη καρκίνων, εξηγεί ο κ. Βωνιάτης, λήφθηκαν από τους ίδιους τους κατοίκους της περιοχής, με πιστοποιητικά από τους θεράποντες ιατρούς τους. Αναφέρει επίσης ότι έγινε μια επιμελής δουλειά που έφερε στο φως μία πραγματικότητα. 

Η απόφαση του Δικαστηρίου, προσθέτει, στην οποία αναφέρεται ότι δεν αποδείχθηκε πως είναι από διχλωρομεθάνιο που έπαθαν τους καρκίνους, αυτό επιδημιολογικά δεν στέκει, αφού το εργοστάσιο έπαψε να λειτουργά, η ουσία αυτή δεν παραμένει στην ατμόσφαιρα για πολύ χρόνο, επομένως δεν μπορούσαμε να κάνουμε μετρήσεις. Όμως η μελέτη έγινε αποδεκτή στην επιδημιολογική πρακτική, αφού οι αναδρομικές μελέτες γίνονται με αυτόν τον τρόπο και μπορεί να γίνει συσχέτιση.

Να προσθέσω ότι όταν ανέλαβα να μελετήσω το θέμα, οι καρκίνοι στην περιοχή δεν ήταν αυξημένοι. Και γι’ αυτό και το υπουργείο Υγείας έλεγε ότι δεν υπήρχαν καρκίνοι. Όμως τα άτομα αυτά είχαν συγκεκριμένους καρκίνους. Όταν τους αναλύσαμε βρήκαμε πράγματα που είχαν άμεση διασύνδεση με τη συγκεκριμένη ουσία. Για να καταλάβετε, καρκίνοι του εγκεφάλου υπήρχαν 6,5 ανά 100 χιλ. κατοίκους στη Λευκωσία, στην Αγλαντζιά 5 ανά 100 χιλ., Άγιος Δομέτιος 8 ανά 100 χιλ., τα Λατσιά 8 ανά 100 χιλ., ενώ η περιοχή γύρω από το Άστρασολ είχε 35 καρκίνους ανά 100 χιλ. 

Ο κ. Βωνιάτης υπενθυμίζει ότι η μελέτη τους είχε γίνει αποδεκτή από το πρωτόδικο δικαστήριο και γι’ αυτό και επιδίκασε αποζημιώσεις. Το ερώτημα, τονίζει, είναι πώς μπόρεσαν να ερμηνεύσουν τώρα οι δικαστές -με όλο το σέβας προς το Ανώτατο Δικαστήριο- τη μελέτη μας, χωρίς να πάμε να μαρτυρήσουμε. Όσον αφορά στην αναφορά του Εφετείου που βρήκε ότι δεν υπήρξε «αιτιώδης συνάφεια» δηλαδή η στοιχειοθέτηση της αιτιώδους σχέσης μεταξύ πρόκλησης μιας νόσου και της έκθεσης σε κάποια χημική ουσία, ο επιδημιολόγος διερωτάται τι σημαίνει «αιτιώδης συνάφεια»; Στο πρωτόδικο Δικαστήριο έφεραν και δικούς τους εμπειρογνώμονες για να ανατρέψουν τη θέση μας ότι η μελέτη δεν έγινε σωστά και απέτυχαν, γιατί ο δικαστής αντιλήφθηκε ποια ήταν η σημασία της και επειδή δημοσιεύτηκε σε έγκυρη ιατρική επιθεώρηση σχετική με το θέμα. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι δεν ήταν ορθή η απόφαση του Εφετείου, γιατί δεν ερμηνεύτηκε σωστά η μελέτη.

Από ποια αιτία πέθαναν;

Οι επηρεαζόμενοι κάτοικοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην προσφυγή που θα καταχωρήσουν στο ΕΔΑΔ. 

Σύμφωνα με τον δικηγόρο τους Λουκή Λουκαΐδη, η απόφαση που εξέδωσαν τρεις Εφέτες δεν έχει οποιαδήποτε νομική στήριξη. Απερρίφθη η αγωγή διότι είπαν ότι δεν υπάρχει «αιτιώδης συνάφεια» μεταξύ των καρκίνων που υπέστησαν οι ενάγοντες και του εργοστασίου. Ενώ παραδέχονται ότι το εργοστάσιο εξέπεμπε όπως είπε και το πρωτόδικο Δικαστήριο καρκινογόνες ουσίες και ότι όλοι οι ενάγοντες κατοικούσαν πλησίον του εργοστασίου, είναι απλό το συμπέρασμα ότι εφόσον ως άνθρωποι εισέπνεαν για χρόνια τις καρκινογόνες εκπομπές του εργοστασίου είναι φανερό ότι έπαθαν καρκίνο για αυτόν τον λόγο. Και αυτό επιβεβαιώθηκε από τους επιδημιολόγους.

Αυτά που σημειώνει ο κ. Λουκαΐδης θα είναι και η ουσία της προσφυγής. Δεν μπορεί να χάθηκαν τόσες ζωές και να μην υπάρχουν ευθύνες. Από ποια αιτία πέθαναν;   

Πηγη:Φilenews